Nieuwsuur maakte een indringende reportage over het werken met suïcidale kinderen in de gesloten jeugdzorg en de impact die het heeft op hulpverleners die continu alert moeten zijn op incidenten. Deze uitzending maakt pijnlijk duidelijk hoe belangrijk het is om de jeugdhulp gezamenlijk verder te ontwikkelen.
De uitzending bericht onder andere over het aantal toegenomen suïcides in de jeugdhulp. Die cijfers zijn inderdaad zorgelijk, maar overhaaste conclusies helpen de ontwikkeling van de jeugdhulp niet verder. Deze maand start een diepgaand onderzoek naar suïcides onder jongeren. De resultaten zullen eind 2019 bekend worden. Doel is dat we gezamenlijk leren hoe we de situatie van wanhopige jongeren kunnen voorkomen, verbeteren en uiteindelijk suïcide te voorkomen.
Eén van de speerpunten van GGZ Nederland is Zero Suïcide, het streven naar nul suïcides. Wij willen een land waar niemand eenzaam en radeloos sterft door zelfmoord. GGZ Nederland roept alle branches gespecialiseerde zorg voor jeugd en andere partijen in de keten van jeugdhulp op om de handen hiervoor ineen te slaan.
Ruimte voor professionals
Jongeren in de gesloten jeugdzorg zijn kinderen die gedurende hun leven beschadigd zijn. Ze zijn kwetsbaar, boos, teleurgesteld, trekken zich terug, overschreeuwen zichzelf, zijn agressief of depressief. Dit vraagt begeleiding door fitte, evenwichtige, vakkundige en zich veilig voelende medewerkers.
Niet op alle afdelingen is het personeel in deze ‘conditie’, soms als gevolg van het werk zelf. Dit is een risico. Kwetsbare, soms begrijpelijk bange, en te weinig toegeruste groepsleiding verergert het gedrag van de kinderen waarvoor ze moeten zorgen. Zorgaanbieders en gemeenten moeten hiervoor oog hebben. Ze moeten het werk zo organiseren dat er continuïteit is, ruimte voor deskundigheidsbevordering, reflectie en inter- en supervisie.
Geen snelle oplossingen
Niemand wil calamiteiten. En toch gebeurt het. Met eenvoudige vragen en antwoorden op incidenten wordt de jeugdhulp niet beter. Sterker, ze schaden de ontwikkeling van de jeugdhulp. Ze schaden medewerkers die kinderen opvangen en proberen te behandelen; kinderen die vaak in hun vroege jeugd in onze samenleving niet adequaat zijn geholpen. Eenvoudige vragen en antwoorden schaden dus uiteindelijk ook die kinderen.
Snelle oplossingen en veranderingen helpen in deze zelden of nooit. De problematiek van kinderen en gezinnen is daarvoor te complex. Gedragsverandering is moeilijk. Dit is voor iedereen herkenbaar: hoe makkelijk was het om het eigen rookgedrag, uitstelgedrag, niet-assertief gedrag en prikkelbaarheid te veranderen? Iedereen kan begrijpen hoe moeilijk het werk in de jeugdhulp is.
Samenleving
Om te ontwikkelen is het nodig dat de zorg ziet en erkent dat dingen beter kunnen. Dit gebeurt nog te weinig in de jeugdhulp. Het vraagt ook wat van onze opdrachtgevers en de samenleving. Mensen moeten leren accepteren dat kinderen soms heel moeilijk behandelen zijn. Goede zorg kan zich niet ontwikkelen in een samenleving die de hand op de knip houdt, maar boos wordt als er geen behandelplek is voor een kind. Goede zorg kan zich ook niet ontwikkelen in een samenleving die heel verdrietig is als een kind door suïcide overlijdt, en tegelijkertijd vindt dat dit niet mag gebeuren, schuldigen aanwijst en morgen een oplossing vereist.
Perspectief
We zien kansen waarmee de jeugdhulp snel beter kan worden. In de somatische gezondheidszorg zijn veel mensen met kanker te behandelen en te genezen, dankzij jarenlange ontwikkeling van kennis en behandelmethoden. In de jeugdhulp kunnen we door onderzoek en implementatie van nieuwe kennis ook veel verbeteren. De bestaande kennis in de geestelijke gezondheidszorg kan beter benut worden. Geleidelijk steeds beter worden en de beschikking krijgen over kennis en effectieve interventies vraagt ambitie en kost tijd. Wij maken ons sterk voor betere zorg, nul suïcides, nul uithuisplaatsingen en nul kindermishandeling.
Bestuurder en kinderpsychiater Accare en bestuurder GGZ Nederland
