De uitdaging waar bijna alle Westerse landen voor staan is het verminderen van de kostengroei in de zorg, met bij voorkeur het verbeteren van de kwaliteit.
Een aantal jaar terug zou het merendeel van de mensen gezegd hebben dat dit helemaal niet kon. Inmiddels weten we door tal van onderzoek dat juist door het verbeteren van de kwaliteit, dit op belangrijke onderdelen in de zorg wel kan. Echter, het verminderen van de kosten door het verhogen van de kwaliteit gebeurt nog niet op grote schaal in Nederland. Hoe kan dat toch?
Meten van uitkomsten
Laten we beginnen met het goede nieuws: met het meten van uitkomsten van zorg zijn de laatste jaren grote stappen gemaakt. Waar sommige registraties al tientallen jaren actief zijn (denk aan NICE voor de IC, de BHN, de kankerregistratie, etc.) zijn er de laatste jaren tal van initiatieven rondom het meten van uitkomsten bijgekomen (zoals Zorgverzekeraars Nederland, Meetbaar Beter en DICA). Met een slimme combinatie van deze bronnen hebben we in Nederland het merendeel van de uitkomsten ergens geregistreerd, alleen moeten uitkomsten nog toegankelijk worden voor de patiënt zodat het ook bruikbaar is als keuze-informatie.
Next step: contracteren van uitkomsten
De belangrijkste barrière om via een hogere kwaliteit naar lagere kosten te komen, is de huidige bekostiging in de zorg; de betaling per DBC die volume in plaats van toegevoegde waarde (value) beloont. Hét antwoord op deze prikkel is het invoeren van uitkomstbekostiging: bekostiging waarbij de drijfveer van betaling de geleverde kwaliteit is in plaats van het volume. Dit was natuurlijk ook de originele gedachte dat we via ‘producten’ prijs en kwaliteit bij elkaar zouden brengen. Het is dan ook om die reden dat in 2011 de voltallige Tweede Kamer via de motie Smilde vóór uitkomstbekostiging stemde.
Sterktes/zwaktes/kansen en bedreigingen
Nu hoor ik u denken uitkomstbekostiging, wat is dat dan precies? In zijn meest pure vorm betaal je alleen voor de geleverde kwaliteit (uitkomsten) van zorg. Bijvoorbeeld de kwaliteit van leven vermenigvuldigd met het aantal overlevenden van een kankerbehandeling, de score op PROMS bij een electieve ingreep of het aantal baby’s (in plaats van het aantal behandelingen) bij een IVF behandeling.
Uitkomstbekostiging
Ook in de care en het sociale domein is uitkomstbekostiging goed mogelijk; denk bijvoorbeeld aan de Jeugdzorg waarbij je niet meer betaalt voor het aantal consulten maar het resultaat in termen van aantal schooldiploma’s en kinderen die niet in aanraking met Justitie zijn gekomen. Gemeenten zijn hier in de aanloop naar 2015 nu volop mee bezig en gaan wellicht al harder dan zorgverzekeraars.
U voelt al wel aan komen dat ook aan uitkomstbekostiging haken en ogen zitten. Het risico van onderbehandeling bestaat namelijk zodra de zorgaanbieder de uitkomsten probeert te beïnvloeden door alleen mensen te behandelen die een grote kans op gezondheidswinst hebben. Ook kan het verleidelijk worden om kwaliteitsregistraties niet waarheidsgetrouw in te vullen om zo uitkomsten kunstmatig te ‘verbeteren’.
Ondanks de genoemde risico’s kan uitkomstbekostiging wel een belangrijke rol gaan spelen in het op gang krijgen van de ´hoge-kwaliteit/lage-kosten´ cyclus. Daarom moeten we (net zoals het buitenland doet) aan de gang met uitkomstbekostiging en onderzoeken hoe we de risico’s zo veel mogelijk weg kunnen nemen; bijvoorbeeld via een goede check op de aangeleverde kwaliteitsgegevens. Waarschijnlijk zullen we wel starten met een mix van betaling voor volume met die ´vermaledijde DBC’s´ en een deel bekostiging van uitkomsten. Wellicht niet in een keer de heilige graal, maar wel een grote stap vooruit!
David Ikkersheim en Peter van der Meer
David Ikkersheim is associate director bij KPMG Plexus en Peter van der Meer is bestuurder van het OLVG en het SLAZ. Zij bespreken samen het onderwerp ‘uitkomstbekostiging’ op het health care management forum 19 september a.s. aan een ronde tafel met experts. Tijdens deze ronde tafel stellen zij een SWOT-analyse op en een mogelijke strategie om uitkomstbekostiging in Nederland in te voeren. In een volgend blog gaan David en Peter in op deze strategie.