Basishygiëne, infectiepreventie en het terugdringen van antibioticaresistentie hebben binnen verpleeghuizen niet altijd die urgentie, die het zou moeten hebben. De aandacht voor huiselijkheid en welzijn lijkt in tegenspraak met zorgvuldig medisch handelen voor bewoners door professionals.
Eliane Thewessen, bestuurder van AxionContinu en Cees Hertogh, hoogleraar aan VUmc, pleiten voor meer waakzaamheid meer waakzaamheid om (verdere) toename van Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) tegen te gaan.
Wanneer bestuurders en professionals in verpleeghuizen werkelijk staan voor kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen, zijn een goede basishygiëne en bewustzijn van de risico’s van antibioticaresistentie vanzelfsprekend aanwezig. Weten wij als bestuurders echt hoe in onze eigen huizen de basishygiëne is geregeld? Vinden er hygiëne- en infectieaudits plaats? Meten we het aantal optredende infecties? En gebeurt er iets met die bevindingen? Wat zijn onze antwoorden als de cliëntenraad ons hierop bevraagd? De zorg voor kwetsbare bewoners in verpleeghuizen wordt steeds complexer en basishygiëne en infectiepreventie zijn een vast onderdeel van veilige zorg.
De inzet om toename van BRMO te lijf te gaan, raakt niet alleen de kwetsbare ouderen in de verpleeghuizen. Op het moment dat één van de bewoners een resistente bacterie bij zich draagt, is er het risico dat deze bacterie op anderen wordt overgedragen. Dit geldt niet alleen voor de andere bewoners, maar ook voor de familie, mantelzorgers en voor medewerkers. Bovendien eindigt dit proces niet bij de muren van het verpleeghuis, maar gaat het verder. Bij opname vanuit het verpleeghuis naar het ziekenhuis wordt een BMRO-dragerschap opgemerkt en dit heeft gevolgen voor de wijze waarop een patiënt wordt behandeld. Alle reden dus om deze olievlekwerking te voorkomen.
Zoals thuis
Wij delen met elkaar de droom van kwetsbare ouderen die in verpleeghuizen wonen zoals thuis. Maar wij weten ook dat deze droom een illusie is. Natuurlijk doen we er alles aan om de bewoners een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te bieden in een fijne sfeer. De toegevoegde waarde van het verpleeghuis zit daarbij in de hoog complexe zorg die we bieden. En juist die combinatie van complexe zorg en een verhoogde kwetsbaarheid, maakt dat aandacht voor goede basishygiëne, infectiepreventie en het terugdringen van antibioticaresistentie vanzelfsprekend dient te zijn. Wij zijn er van overtuigd dat deze aandacht en de huiselijke sfeer met elkaar in balans kunnen zijn. Immers: ook thuis hanteren wij een bepaalde mate van basishygiëne. Als we een kipfilet bakken of het toilet bezoeken, wassen we onze handen. Dat is normaal gedrag, waar we elkaar ook ’thuis’ op aanspreken.
Betrokkenheid bestuurders
Goede basishygiëne, infectiepreventie en het terugdringen van antibioticaresistentie zijn fundamentele elementen van verantwoorde verpleeghuiszorg. Bestuurders zijn eindverantwoordelijk voor kwaliteit van zorg. Het is van groot belang voor de juiste aandacht en verandering op de werkvloer dat de bestuurder betrokkenheid laat zien en een drijvende kracht is voor een blijvend veilige zorg.
Wat is concreet de taak van de bestuurder om het risico op de aanwezigheid van BRMO tegen te gaan? Het belangrijkste is het creëren van goede randvoorwaarden zodat hygiënisch handelen geïntegreerd is in de dagelijkse zorg. Denk bijvoorbeeld aan voldoende beschikbaarheid van desinfecterende alcohol en handschoenen. Daarnaast zijn rolmodellen belangrijk: medewerkers die goede basishygiëne en infectiepreventie als aandachtsgebied hebben en een vraagbaak zijn voor hun collega’s. Medisch leiderschap door specialisten ouderengeneeskunde en inbreng van deskundigheid van professionals op het gebied van hygiëne- en infectiepreventie is noodzakelijk. Met relatief eenvoudige stappen is het mogelijk om in de leef- en werkomgeving van bewoners en medewerkers de risico’s op overdracht van BRMO te verminderen. In de komende periode tijdens de landelijke campagne tegen antibioticaresistentie zullen wij dan ook vragen blijven stellen: wat doen bestuurders in hun verpleeghuizen om de basishygiëne op orde te brengen en/of te houden en welke concrete maatregelen worden getroffen om antibioticaresistentie tegen te gaan?
Kijk voor meer informatie over actuele ontwikkelingen over de aanpak van antibioticaresistentie in verpleeghuizen op Zorg voor Beter.
Meer informatie over de landelijke campagne tegen antibioticaresistentie is te vinden op
Daarwordtiedereenbetervan.nl.
Eliane Thewessen, bestuurder AxionContinu, voorheen arts-microbioloog
Cees Hertogh, hoogleraar VUmc en Task Force Antimicrobial Resistance RIVM
