Donderdag berichtte dagblad Trouw dat inmiddels 70 van de in totaal 388 gemeenten bij het Kenniscentrum van de VNG voor hulp hebben aangeklopt vanwege complexe fraudemeldingen.
Met regelmaat is er in zulke zaken sprake van zorg die onder de maat is, soms van regelrecht crimineel handelen als het management van een instelling de persoonsgebonden budgetten (pgb’’) van cliënten afroomt zonder daar enige prestatie tegenover te stellen. Concrete cijfers over de omvang van fraude in de zorg zijn er niet, maar deze loopt al gauw in de miljoenen. Vooralsnog gaat het Kenniscentrum uit van een fraudepercentage van 5 tot 8 procent.
Strafblad
Vrijdag berichtte Skipr dat bij bedrijven die frauderen met zorggelden, opmerkelijk vaak bestuurders aan het hoofd staan die al een strafblad hebben. Een onderzoek van het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) laat zien dat dit vooral het geval is bij organisaties die zich richten op begeleid en beschermd wonen.
Dit beeld wordt herkend door de leden van de RIBW Alliantie en de Federatie Opvang. Dit zijn de brancheverenigingen van stichtingen die zijn opgericht voor beschermd en begeleid wonen, maatschappelijke opvang en vrouwenopvang. De afgelopen jaren zijn geen van deze instellingen betrokken geweest bij een dergelijke vorm van fraude.
Winstoogmerk
Frauderende zorgbestuurders staan, in tegenstelling tot de leden van de RIBW Alliantie en de Federatie Opvang, aan het hoofd van BV’s met een duidelijk winstoogmerk. Hun aantal is sinds 2015 toegenomen vanaf het moment dat gemeenten de financiering van beschermd wonen hebben overgenomen van de zorgkantoren. De BV’s worden gecontracteerd door gemeenten die niet of nauwelijks eisen stellen aan kwaliteit, bedrijfsvoering of governance. Zij kunnen lagere prijzen afspreken, te weinig en ondeskundig personeel inzetten en bijvoorbeeld geen 24-uurs zorg leveren.
Jaarlijks gaan veel van deze BV’s, al dan niet opzettelijk, failliet. De zorgbestuurder verdwijnt uit beeld om elders weer op te duiken. Van de bonafide stichtingen wordt vervolgens gevraagd om de gedupeerde cliënten op te vangen. Het is schrikbarend om te zien onder welke omstandigheden cliënten zijn gehuisvest en hoe beperkt en ondeskundig zorg wordt verleend. Feitelijk wordt misbruik gemaakt van de meest kwetsbare burgers, die vaak geen familie of vrienden hebben om voor hen op te komen.
Gemeente, stel eisen
De BV’s bieden niet alleen ondermaatse zorg, maar bezorgen ook instellingen voor beschermd en begeleid wonen een slechte naam. Alleen gemeenten kunnen een eind maken aan de praktijken:
-Door duidelijke eisen te stellen aan de omvang en kwaliteit van de te leveren zorg.
-Door eisen te stellen aan het toezicht en door op zijn minst gebruik te maken van de Wet Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur, waarmee gemeenten aanbieders van zorg kunnen toetsen bij het landelijk bureau Bibob.
Kwetsbare burgers
Kwetsbare burgers hebben recht op zorg van instellingen die zich met gekwalificeerde medewerkers inzetten voor voldoende en kwalitatief goede zorg, zonder winstoogmerk. Zeker niet op zorg van sjoemelende aanbieders die in bedenkelijke BV-constructies en met minimale zorg aan kwetsbare cliënten maximaal proberen te cashen.
Jan Laurier
Voorzitter Federatie Opvang
