Diverse gemeenten lappen de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning volledig aan hun laars. Dat heeft grote gevolgen.
Gemeenten, zorgaanbieders, ActiZ en Abvakabo spraken afgelopen zomer een code af waaraan partijen zich zouden houden bij de aanbesteding van thuisondersteuning: de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuiszorgondersteuning. Bij veel gemeenten is dit nog niet doorgedrongen. Het niet toepassen van de code en een nog steeds groot kennisgebrek ten aanzien van zorg en aanbesteding zal in 2016 tot ongelukken leiden in de thuiszorg. Een toename van faillissementen, een scheve relatie tussen zorgaanbieder en klant en een stijging van het ziekteverzuim zullen de gevolgen zijn.
Grote onrust
Hier volgt een voorbeeld van een aanbesteding waarbij we kunnen aannemen dat grote onrust gaat optreden. En samenwerkingsverband van vier kleine gemeenten (die samen 90 duizend inwoners tellen) vindt dat er optimale concurrentie moet worden georganiseerd ten aanzien van de aanbesteding van de ‘voorziening schoonmaakondersteuning’. Men heeft de gemeenten in veertien wijken opgedeeld en selecteert maar één aanbieder per wijk. Vervolgens worden aanbieders slechts maximaal vijf wijken gegund en die gunning vindt uitsluitend plaats op de laagste prijs. Aan die prijs stelt men een maximum van 21 euro per uur. Geselecteerde zorgaanbieders brengen hun inzet rechtstreeks in rekening bij de klant. De gemeenten subsidiëren de klant onder een bepaald inkomensniveau. Daarnaast heeft deze aanbesteding nog wat complicerende factoren, maar die vergen meer dan een blog.
De uitslag van de aanbesteding is thans bekend. Vrijwel geen enkele klant behoudt de zorgaanbieder die men had. Dus vrijwel alle klanten krijgen een nieuwe zorgaanbieder en in de meeste gevallen ook een nieuwe hulp in huis. We weten uit de praktijk tot hoeveel onrust het wijzigen van gezichten kan opleveren. Je zult maar licht dementerend zijn. Mogelijk zien we in 2016 weer een toename van intramurale zorg. Maar ja, dat kan de gemeente niets schelen, want die opvang valt dan onder de Wet Langdurige Zorg.
Vrijheid van keuze grond ingeboord
Eén aanbieder heeft bij voorbaat al niet ingeschreven op de aanbesteding. Een ander heeft boven de 21 euro ingeschreven. De klanten van deze twee zorgaanbieders gaan dus per definitie over naar een andere zorgaanbieder. De vier geselecteerde aanbieders hebben de diverse wijken gegund gekregen en hebben onderling de wijken verdeeld, zodat elke zorgaanbieder in circa drie wijken de schoonmaakondersteuning gaat aanbieden. Vrijheid van keuze van aanbieder door de klant is de grond ingeboord. De gemeenten hebben de keuze gemaakt voor mevrouw Jansen.
De aanbesteding van de iets zwaardere zorg (in vaktermen HH 2) is over alle wijken gegund aan meerdere zorgaanbieder. Hier heeft mevrouw Jansen wel een vrije keus. Indien zij echter voor een andere zorgaanbieder kiest dan degene waarvoor de gemeente de voorziening schoonmaakondersteuning heeft gecontracteerd dan zal zij te maken krijgen met meerdere partijen en dus navenant meerdere gezichten in huis.
Faillissementen
Bedrijfseconomisch kun je vragen stellen bij de beprijzing van de aanbesteding. De kostprijs van ‘het product’ ligt in dit gebied boven de door de gemeenten gestelde maximumprijs van 21 euro per uur. De relatieve omvang van de wijken leidt overigens tot een nóg hogere kostprijs. Aangezien er ook elders verlieslatend wordt ingeschreven vraag je je af hoe lang dit nog goed gaat. Dit overleven niet veel zorgaanbieders indien zij het rendement niet uit andere ‘producten’ halen. Het kan niet anders dat de komende jaren het aantal thuiszorgaanbieders kleiner wordt als gevolg van het feit dat men niet meer wil inschrijven of al eerder in welke vorm dan ook het bedrijf heeft beëindigd. Faillissementen vallen onder dit scenario.
Ten slotte, maar minstens zo belangrijk: vele medewerkers in Utrecht moeten overstappen naar een andere werkgever of raken hun werk kwijt (circa honderd fte). Gezien de prijsvorming en de omvang en de kwaliteit van de overeen te komen ondersteuning/zorg, kunnen we aannemen dat de werkdruk bij de medewerkers zal toenemen. Onrustige roosters, inefficiënte reisafstanden (de wijken/kavels leveren logistieke problemen op) en waarschijnlijk ontevreden klanten die hun klachten uiten tegen degenen die bij hen in huis komen. De ervaring met deze fenomenen betekent dat we kunnen vaststellen dat het ziekteverzuim onder de medewerkers zal toenemen.
Volgende keer niet meer inschrijven
Kunnen de gemeenten dit proces besturen? Uiteraard niet. Daartoe ontbreekt kennis, inzicht en ervaring. Waarschijnlijk kent men de landelijk overeen gekomen Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuiszorgondersteuning ook niet. Het plaatselijke politiek bestuur zal de onrustige klanten en inwoners verwijzen naar de desbetreffende zorgaanbieder. Alsof die er wat aan kan doen. Jawel: de volgende keer niet meer inschrijven.
Een somber beeld? Geenszins. Het is zomaar een voorbeeld, waarmee menige lezer van Skipr ervaring heeft. Slachtoffer: mevrouw Jansen.
Bekleedt diverse advies-, bestuurs- en adviesfuncties in de zorgsector
