Het overheidsbeleid staat bol van teksten over de ‘participatiemaatschappij’ en meer ‘zorg voor elkaar’. Het wordt als dé oplossing gezien om de bezuinigingen in de thuiszorg op te vangen.
Tien maanden voordat deze bezuinigingen van kracht gaan, blijkt dat er veel te weinig is geïnvesteerd in vernieuwing van de vrijwillige zorg. In de meeste gemeenten is flink bezuinigd op welzijnsorganisaties en vrijwilligerswerk maar de oplossingen ontbreken om de transitie naar een participatiemaatschappij te realiseren.
Wat is er aan de hand?
Vanaf januari 2015 gaat de overheid 2,5 miljard bezuinigen op thuishulp en dagbesteding. De grootste bezuinigingsoperatie in de thuiszorg ooit. Er verdwijnen de komende jaren tienduizenden banen in deze sector. Dat zal voor het grootste deel moeten worden opgevangen door mantelzorgers en vrijwilligers. De verwachting is dat er 70 procent (!) meer behoefte komt aan ‘informele’ (vrijwillige) hulp als gevolg van de bezuinigingen. Met zo’n grote uitdaging in het verschiet zou je verwachten dat alle gemeenten in rep en roer zijn om te investeren in groei van de vrijwillige zorg. Zij hebben namelijk een zorgplicht richting de inwoners. Het tegendeel is echter waar. Gemeenten, maar ook vrijwilligers- en welzijnsorganisaties, zijn hier niet op voorbereid. Enerzijds beseft men de omvang van de impact op de vrijwillige zorg niet. Anderzijds is men te druk met het organiseren van de transities waardoor de vrijwillige zorg naar de achtergrond verschuift. Het gevolg: iedereen praat over de participatiemaatschappij, zelfredzaamheid en burgerparticipatie maar slechts een handjevol gemeenten en organisaties hebben daadwerkelijk actie ondernomen.
Schrijnende gevallen
Je hoeft geen expert te zijn om te beseffen dat dit helemaal verkeerd is. Het is een basiswet dat je moet vernieuwen en investeren om iets te kunnen laten groeien. Het gevolg van de bezuinigingen is dat heel veel welzijns- en vrijwilligersorganisaties overbelast raken. Ze kunnen de hoeveelheid vragen vanaf 2015 niet aan. Dat betekent dat een hele hoop mensen niet geholpen worden. Ouderen die vereenzamen, mensen met een handicap die geen kant meer op kunnen, overspannen mantelzorgers. Deze mensen kwijnen weg of kloppen weer aan bij de gemeente. En dat legt het probleem weer op het bordje van de gemeenten die onvoldoende budget hebben om al die mensen te helpen maar wel de zorgplicht hebben. Ik zie de krantenkoppen al voor me van de schrijnende gevallen…
Zet vrijwillige zorg bovenaan prioriteitenlijst
Gemeenten en organisaties moeten heel snel in actie komen door de vrijwillige zorg bovenaan de prioriteitenlijst zetten. Er is geen tijd te verliezen. Er komt een tsunami af op de informele zorg en daar moeten voorbereidingen voor getroffen worden. Januari 2015 komt heel snel dichtbij, bovendien duurt het minimaal een jaar voordat de maatregelen op de vrijwillige zorg effect hebben. Ik adviseer gemeenten om te focussen op het vinden van oplossingen voor meer informele zorg in plaats van te focussen op bezuinigingen. Welzijns- en vrijwilligersorganisaties roep ik op om proactief naar gemeenten te stappen met een onderbouwd plan om die vrijwillige zorg te vernieuwen. Voor een goede business case is namelijk altijd geld.
Patrick Anthonissen
Medeoprichter van Zorgvoorelkaar.com – online marktplaats voor vrijwillige en professionele hulp