Zorgverleners worden overspoeld met nieuwe regels en administratieve lasten vanuit overheid, bestuurders, patiëntenorganisaties, beroepsgroepen en zorgverzekeraars. De roep om transparante en gepaste zorg is groot. Om de innovaties in de zorg verder vorm te geven zijn nieuwe creatieve landelijke netwerken dichtbij de patiënt en zorgverlener essentieel.
De gezondheidszorg wordt steeds complexer. Mensen blijven in leven bij ziektes waar ze vroeger aan doodgingen, de mogelijkheden in de zorg nemen toe, de kosten stijgen en daarbij worden we allemaal ouder. De zorg is veelal multidisciplinair en gaat verder dan de muur van de spreekkamer of het ziekenhuis. Vanuit overheid, zorgverzekeraars en patiëntenorganisaties is er een toenemende roep om transparantie. Het uitgangspunt is dat de patiënten de zorg kunnen kiezen die bij hen past. Maar hoe kan een patiënt dit doen in een veld waar de complexiteit alleen maar toeneemt?
Kwaliteitsstandaarden
Richtlijnen, ook wel: kwaliteitsstandaarden, informeren zorgverleners en patiënten wat de beste zorg is. Kwaliteitsstandaarden maken helder wat werkt, wat niet. Er staat ook beschreven waar kennis ontbreekt en waar ruimte is voor de context van de patiënt. Zorgverleners spelen een cruciale rol bij de inhoudelijke ontwikkeling (via de evidence-based methoden), bij de implementatie en bij de vertaling naar de patiënt. Patiënten vertegenwoordigers zorgen ervoor dat relevante vragen worden gesteld en dat de aanbevelingen passen bij hun wensen. Kwaliteitsstandaarden hebben ook beperkingen; de ontwikkeling is arbeidsintensief, vereist specifieke expertise en de implementatie op de werkvloer gaat niet van zelf. Daarbij is niet alle zorg te beschrijven omdat specifieke kennis ontbreekt of omdat de werkelijkheid soms complexer is dan het lijkt.
Indicatoren
Indicatoren geven patiënten en zorgverleners inzicht over het proces van zorg en over de uitkomst van zorg. Value based care is een nieuwe term waarbij het meten van uitkomsten, die de patiënt belangrijk vindt, centraal staat. Echter indicatoren worden veelal opgesteld vanuit toezichthouders, beleidsmakers, zorgverzekeraars en patiëntenorganisaties. Het veld wordt overspoeld met lijstjes van verschillende partijen. Kwaliteitsmedewerkers zijn dagelijks actief om vele gegevens te verzamelen. Zoals aangegeven in de publicatie van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling moet Nederland ook veel slimmer gaan registreren. Zorgverleners zullen een pro-actievere rol moeten gaan spelen bij de keuze van indicatoren en het verminderen van de administratielast. Daarnaast hebben zij kennis van factoren die relevant zijn voor de analyses indien de zorg geëvalueerd wordt.
Gedeelde besluitvorming
Gedeelde besluitvorming stimuleert het proces waarin de patiënt wordt geholpen de juiste keuze te maken als het gaat om diagnostiek of behandeling. Gedeelde besluitvorming stimuleert het zelfmanagement van de patiënt. De termen patiënt centraal, patiënt als partner en shared decision making zijn actueel in de directe patiëntenzorg. Meer aandacht voor patiënt specifieke informatie, de wensen van de patiënt en de communicatievaardigheden van zorgverleners is hier belangrijk. Deze ontwikkeling zal ook om een andere inrichting van ons zorgsysteem gaan vragen. Een kanttekening is dat de toenemende mogelijkheden in de zorg de indruk wekken dat gezondheid maakbaar is. Het omgaan met onzekerheid zowel voor zorgverleners als ook voor patiënten is van toenemend belang.
Creatieve netwerken
Kwaliteitsstandaarden, indicatoren en gedeelde besluitvorming zijn producten/concepten die patiënten en zorgverleners kunnen helpen om te kiezen welke zorg past bij welke patiënt. Maar dan nog is de zorg complex en zullen innovaties nodig zijn om slimme oplossingen te bedenken. Creatieve landelijke netwerken met en rondom de patiënt en zijn directe zorgverleners zijn nodig om bestaande concepten te implementeren en innovatieve oplossingen te bieden voor de uitdagingen in de zorg. Er spelen vele belangen in de zorg maar het gezamenlijke belang van iedereen die bij de zorg betrokken is; het verbeteren van de uitkomsten van de patiënt. Misschien staan we wel voor een nieuwe paradigmashift, waarbij Google en Pixar onze voorbeelden zijn. “Innovation takes a village of communities”, zegt Linda Hill in haar TED-talk.
Laten we op zoek gaan naar de collective genius met creativiteit en passie.
Kinderarts & wetenschapper bij Emma Kinderziekenhuis/AMC Amsterdam
