De afgelopen weken is weer eens gebleken hoe belangrijk goed samenleven en verbinding zijn. Dat geldt ook voor het gevoel erbij te horen en aansluiting te kunnen vinden in een wereld waarin mensen met zoveel verschillende achtergronden het met elkaar moeten kunnen vinden.
We zijn op harde wijze geconfronteerd met de vraag wat het risico is van vervreemding, zich afsluiten en de ander als ‘de vijand’ gaan zien. We zijn flink wakker geschud en velen vragen zich af wat hun rol hierin is. Ook mensen in de gezondheidszorg. Ik denk dat de gezondheidszorg in het vraagstuk van verbinden, tweedeling bestrijden en goed samenleven heel veel kan betekenen.
Inclusieve zorg
Dat kan allereerst door het bieden van inclusieve zorg. Iedereen komt bij de dokter, het buurtteam of in het ziekenhuis, maar een deel van de bevolking herkent zich nog steeds onvoldoende in de geboden zorg en ondersteuning of voelt zich onvoldoende gehoord. Dat verbeteren is essentieel en in mijn ogen een enorme investering in gelijkwaardige relaties en wederkerigheid in de samenleving. Daarin kunnen we in de gezondheidszorg een verschil maken. Dat geldt ook voor onderwijs en andere sectoren: alert zijn op uitsluitingsmechanismen want die hebben grote gevolgen.
Achterstand
Het tweede waar ik aan denk, is aan de grote gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden en migranten en autochtone Nederlanders. Veel laagopgeleide mensen en migranten kampen met een forse achterstand in gezondheid, de harde cijfers daarover zijn alom bekend.
Dit heeft grote invloed op het vermogen actief deel te nemen aan de samenleving. Gezondheid blijkt, naast het hebben van schulden, een van de belangrijkste barrières om werk te vinden en te behouden (Platform31). Gezondheidsachterstanden terugdringen en dat niet alleen in veel beleidsnota’s belijden maar echt onze schouders daaronder zetten. Dan leveren we dus een bijdrage aan participatie van mensen en het gevoel erbij te horen en mee te kunnen doen.
Lange adem
Pharos en Platform31 werken hier de komende jaren aan in hun programma Gezond in…, samen met veel mensen in de zorg en gemeenten. Het gaat om de 165 Gemeenten waar de meeste inwoners met een lage ses wonen. Die hebben voor vier jaar extra middelen gekregen om gezondheidsachterstanden te bestrijden. Pharos en Platform31 denken actief met hen mee over hoe ze dat het beste en effectiefste kunnen doen. Wat een belangrijke opgave, tegen het licht van tweedelingsvraagstukken! De kunst is nu te leren van eerdere ervaringen en met een lange adem onze tanden hierin te zetten.
In Gezond in…komen we veel vraagstukken tegen die met in- en uitsluiting te maken hebben: laaggeletterdheid, werkloosheid, slechte woonomgeving of huisvesting, zich niet begrepen voelen, eenzaamheid en schulden. Die vraagstukken durven verbinden aan terugdringen van gezondheidsachterstanden vraagt van ieder om over de eigen schutting heen verbinding te zoeken met andere sectoren.
Respect
Van doorslaggevend belang in dit alles is respect en oog voor de leefwereld van mensen en de wijze waarop we henzelf centraal stellen in lokale programma’s. In de manier waarop we dat doen, kunnen we het verschil maken en hebben we nog steeds veel te leren.
Als bestuurders deze twee vraagstukken een grotere plek op hun agenda gunnen en ze niet reduceren tot iets waar professionals voor zijn, leveren ze een waarde- en betekenisvolle bijdrage aan de vraagstukken waar we momenteel voor staan. We laten ons zo gemakkelijk afleiden en zijn zo druk met al die andere zaken (financiën, bezuinigingen, stelselherziening), maar misschien zijn deze zaken veel belangrijker dan we denken.
Monica van Berkum
Directeur Pharos