De ggz heeft turbulente tijden achter de rug, zoals veranderingen in wet- en regelgeving, zelfonderzoek en ambulantisering. Veel instellingen hebben daardoor de afgelopen jaren meer teruggekeken dan vooruit. Om klaar te zijn voor de toekomst, moeten nu stappen worden gezet. Instellingen moeten hun meerwaarde zichtbaar maken en dit vertalen naar de ggz van de toekomst. Hiervoor is ruimte nodig voor innovatie.
Rabobank en KPMG Plexus – beide betrokken bij het vormgeven van de toekomstige geestelijke gezondheidszorg – gingen in gesprek met bestuurders en toezichthouders van een 30-tal ggz-instellingen met de centrale vraag: Hoe ziet de toekomstige ggz eruit en wat betekent dat voor het business model?
Toekomstvisie ggz
In de toekomst wordt de totale ggz kleiner, maar ook anders: veel meer preventief, gespecialiseerd, multi- en interdisciplinair. Toekomstige zorgvragen en chroniciteit worden voorkomen door betere preventie en vroegsignalering en betere antwoorden op aanwezige problematiek. Dit betekent niet alleen dat er minder psychische ziekten zijn, maar ook dat mensen beter in staat zijn om grip te houden op hun leven.
Naast meer focus op preventie, vraagt deze visie ook andere manieren van diagnosticeren en behandelen. Denk bijvoorbeeld aan de volgende ontwikkelingen:
• Gepersonaliseerde zorg: door middel van technologie kan evidence-based kennis efficiënter worden ingezet bij diagnostiek en behandeling. Daarnaast sluit het beter aan bij specifieke kenmerken van de cliënt.
• Het gebruik van big data & analytics vergroten de mogelijkheid om toekomstige zorgvragen te voorspellen en daarmee vroeg te interveniëren.
• Integrale netwerken in de wijk dragen bij aan vroegsignalering, destigmatisering en een integrale ondersteuning en behandeling gericht op symptomatisch, persoonlijk en maatschappelijk herstel.
• Apps en monitoringsinstrumenten ondersteunen mensen in het dagelijks leven. De data die daaruit voortkomt, helpt vervolgens weer bij vroeginterventie bij mogelijke terugval en kwaliteits/ effectiviteitsverbetering.
In de praktijk zien we dat er al mooie stappen gezet worden op het gebied van zorg in de wijk en technologische innovaties, zoals e-health en behandeling met behulp van gaming. We zien beweging van zorgen voor mensen naar het managen van gezondheid en ziekte door mensen zelf. Van aanbodgericht naar vraaggericht. Verdere invulling van deze ambities vraagt om een evenwichtige overgang van de huidige naar de toekomstige ggz. De veranderingen vragen om een cultuuromslag, naar anders denken, maar ook om andere business modellen.
Veranderend business model
Ggz-organisaties bieden zorg en ondersteuning aan diverse doelgroepen: van preventie tot chronisch. De ggz van de toekomst heeft daarom niet één gezicht. Toegevoegde waarde en veranderkracht worden steeds belangrijker. Dit vraagt om een heldere stip en strategie, al dan niet op basis van krimp. Onderscheidende waardeproposities bevatten bijvoorbeeld:
• Gepersonaliseerde diagnostiek gebruikmakend van bestaande evidence- en practicebase;
• Kennisdisseminatie: kennis continuüm;
• Een integraal en virtueel netwerk rondom de burger.
Dit met als doel om de zorg optimaal aan te laten sluiten bij de leefwereld, mogelijkheden en de zorgvraag van de burger.
Van strategie naar executie
Begin september zijn we opnieuw met bestuurders in gesprek gegaan met de vraag: Welke stappen zijn wanneer nodig om hiernaar toe te werken? Juist bij krimp is er ruimte nodig om te innoveren in nieuwe vormen van zorg – samenwerking met andere stakeholders (zowel publiek als privaat) – en invulling te geven aan nieuwe business modellen. Verdere transformatie van de bestaande ggz-instellingen is nodig om de ambities voor 2030 te realiseren. Dit betekent vandaag beginnen en niet pas morgen. Betrokken partijen moeten loskomen van het hier en nu. Dit vraagt om visie en ondernemerschap en andere rollen van aanbieders en financiers. Maar het vraagt vooral om DOEN.
We zien uiteenlopende vormen van nieuwe business modellen ontstaan: van groei vanuit excellente zorg naar landelijke schaal tot regionaal in samenhang in de wijk. Ook ontstaan er nieuwe vormen van meerjarencontracten om innovatie mogelijk te maken. Binnen de huidige kaders is al veel mogelijk om de volgende stappen te zetten: aan de slag!