De zorgsector worstelt met langer thuis wonen, zo stelde de NZA onlangs in de Monitor Effecten Langer Thuis Wonen (Skipr 21 oktober). Een terecht punt, want veel discussies over de langdurige zorg gaan in feite over de grens waar professionele zorg eindigt en de eigen verantwoordelijkheid begint.
Het vraagstuk van eigen verantwoordelijkheid ligt ten grondslag aan het huidige overheidsbeleid als het gaat om de transitie van de AWBZ naar de Wlz en Wmo, waarbij gemeenten meer verantwoordelijkheid gaan nemen voor zorg. Met veel trots wordt dat overheidsbeleid onlangs door de staatssecretaris gepresenteerd in China.
Begrip
Hoe begrijpelijk het uitgangspunt van eigen verantwoordelijkheid voor zorg ook is, er kan niet bepaald gezegd worden dat dit op veel begrip in de samenleving kan rekenen. De recente verontwaardiging over de gelden die in de Wmo zijn blijven liggen, maakt dit nog eens goed duidelijk. Dat hetzelfde parlement dat de transitie indertijd heeft goedgekeurd zich nu verontrust toont over de effecten daarvan wekt ook niet bepaald veel vertrouwen. Als we eigen verantwoordelijkheid voor zorg serieus nemen, dan vereist dat een gedegen aanpak om de samenleving te betrekken, en die ontbreekt op dit moment.
Hybride zorg
Goed beschouwd is alle zorg in feite een combinatie tussen professionele zorg en eigen verantwoordelijkheid. De onderlinge verhouding is in de verzorgingsstaat enigszins verstoord geraakt, mede doordat de zorg als een markt werd betiteld met de zorgvrager als klant die recht op verstrekkingen heeft. Het is goed als we hiervan weer afstand nemen en goede zorg gaan zien als een ondeelbare combinatie van professionele zorg en eigen verantwoordelijkheid: hybride zorg. Door het zo expliciet te betitelen wordt duidelijk dat eigen verantwoordelijkheid niet alleen iets is wat je zelf maar moet uitzoeken maar vast onderdeel is van het zorgsysteem.
Zorgcoöperaties
Een klein voorbeeld uit de ouderenzorg: ontslag van een alleenstaande hulpbehoevende oudere uit het ziekenhuis kan alleen als mantelzorg thuis goed geregeld is. In hybride zorg is dat geen kwestie van geluk hebben, maar is dat onderdeel van het zorgsysteem. Bijvoorbeeld door zorgcoöperaties te ondersteunen, waarmee ouderen proactief kunnen werken aan uitbouw van hun netwerk zonder afhankelijk te blijven van kinderen of partner.
Het zou heel erg helpen zijn als gemeentes zich lokaal zouden verbinden met zorgcoöperaties om invulling te geven aan eigen verantwoordelijkheid. De inclusiebeweging in de gehandicaptenzorg is een ander mooi voorbeeld van hybride zorg, waarbij mensen met een beperking ondersteund worden om hun eigen plaats in de samenleving te vinden.
Hybride zorg vraagt om een serieuze aanpak van overheid, zorgorganisaties en gemeenten. Dan komt het vertrouwen in de samenleving over eigen verantwoordelijkheid in de zorg absoluut terug voorspel ik.
Bestuurder Tragel
