Binnen de zorg is vooral sprake van volumebekostiging: P x Q. Er is evenwel een beweging richting uitkomstbekostiging en waardegedreven zorg.
Beide systemen hebben het in zich dat data worden gebruikt om metingen te doen om het succes van behandelmethoden in kaart te brengen, waarbij de ervaring van de patiënt een rol speelt.
Concreet gaat het over prestatiebekostiging, uitkomstfinanciering en benchmarks. Instrumenten die tot gevolg hebben dat gedifferentieerd kan worden tussen zorgaanbieders en dat hoort nu eenmaal bij de marktwerking in de zorg waarvoor in 2006 is gekozen. Want niet iedere zorgaanbieder is even goed. Het is begrijpelijk dat better en best practices in kaart worden gebracht, zodat de gemiddelde kwaliteit van de zorg omhoog kan gaan.
Zorgverzekeraars
Elk bekostigingssysteem heeft voor- en nadelen. Budgettering is helder, maar leidt tot wachtlijsten. Het loslaten van budgettering leidt tot stijgende kosten. En dan moeten via het macro beheersingsinstrument de Q en de P worden gereguleerd. Dus toch weer budgettering en discussie over het inkomen van zorgprofessionals. Dat leidt dan weer tot onvrede. De zoektocht naar alternatieven gaat door. Zorgverzekeraars hebben daarin een belangrijke rol. Binnen de tweedelijn hebben vooral grote instellingen een sterke positie richting verzekeraars, maar binnen de eerste lijn is dat omgekeerd, daar hebben de verzekeraars het doorgaans voor het zeggen.
De onvrede bij zorgaanbieders zorgt er in toenemende mate voor dat deze niet langer bereid zijn om te contracteren met zorgverzekeraars. Die proberen op hun beurt die ontwikkeling tegen te gaan met drempels zoals cessieverbod, declareren via de patiënt en machtigingenbeleid. En dat leidt weer tot toenemende onvrede en wantrouwen. Daar doet de minister ook nog een schepje bovenop door de afschaffing van de vrije artskeuze als een zwaard van Damocles boven de markt te laten hangen.
Waardegedreven zorg betekent in de eerste plaats dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars elkaar vertrouwen, maar ook bereid zijn data te delen, zodat het kaf van het koren kan worden gescheiden. En data delen betekent het vertrouwen dat die data op een goede manier worden gebruikt en niet worden gebruikt voor uitsluitend selectieve zorginkoop. Wel om verbeteringen aan te jagen en zonodig als stok achter de deur te fungeren.
Rekenmodellen
Probleem is dat we te veel naar elkaar kijken. Zorgverzekeraars verwachten van zorgaanbieders innovatieve initiatieven, die opschaalbaar en uitrolbaar zijn, maar willen daar niet voor betalen. Zorgaanbieders zijn niet bereid energie in vernieuwing te steken als niet enige vorm van financiering in het vooruitzicht wordt gesteld. Daarnaast ligt bij het bepalen van de kwaliteit van zorg op dit moment nog teveel de focus op de kosten en, zij het in mindere mate, tevredenheid. Op zich begrijpelijk, want kosten en klanttevredenheid zijn redelijk goed te meten, maar zeggen niet altijd wat over de kwaliteit van de zorg.
Oplossing op weg naar waardegedreven zorg kan zijn dat niet alleen zorgverzekeraars met de enorme hoeveelheid data waarover zij beschikken rekenmodellen maken. Ook zorgaanbieders zouden hun onderlinge data moeten verzamelen en neerleggen in eigen rekenmodellen om daarna beide sets naast elkaar te leggen om te kijken waar de verschillen zitten en waarom die er zijn. Op die wijze ontstaat een zo eerlijk mogelijke set van data, die basis is voor algoritmen om benchmarks te maken. Eigenlijk is hier helemaal niet veel voor nodig. Het vergt een brede blik, vertrouwen en goed luisteren naar elkaar en aandacht voor onvolkomenheden in de systematiek. Meten van kwaliteit van zorg is niet verkeerd, mits de maatstaf die gehanteerd wordt een goede en betrouwbare maatstaf is, die met een groot draagvlak door het hele veld, zowel zorgaanbieders, zorgverzekeraars als patiënten, wordt gedeeld.
Partner Eldermans|Geerts
