Zorginstellingen komen niet beter in control door op zoek te gaan naar nog meer manieren om te bezuinigen. Wel door hun managementcontrolsystemen beter aan te laten sluiten bij hun productieomstandigheden. Dat betekent: keuzes maken, en meer externe focus. Gooi de luiken open!
Zorgen voor onze ouderen is een belangrijke uitdaging voor de Nederlandse gezondheidszorg. De bevolking van 65 jaar en ouder neemt tussen 2010 en 2030 naar schatting van het Sociaal Cultureel Planbureau toe met 61%, van circa 2,5 miljoen tot circa 4,1 miljoen personen. Door de vergaande vergrijzing staan de betaalbaarheid en ook de toegankelijkheid van de zorg onder (politieke) druk, en is in de zorg verandering eigenlijk nog de enige constante.
Zorgverleners zijn serviceshops
In het kader van mijn RC-opleiding aan de Universiteit Nyenrode heb ik onderzoek gedaan naar de mate waarin de inrichting van managementcontrolsystemen (MCS) aansluit bij de productieomgeving van zorgaanbieders. De productieomgeving is te verdelen in aan de ene kant van het spectrum massale dienstverlening (standaardisatie), en aan de andere kant professionele dienstverlening (maatwerk). Daar tussenin bestaat de serviceshop: een soort massale dienstverlener die zo efficiënt mogelijk diensten levert tegen zo laag mogelijke kosten.
De meeste zorgverleners zijn typische serviceshops – met idealiter de bijpassende (mate van) control. Uit mijn onderzoek blijkt dat de performance van organisaties verbetert bij een hogere mate van aansluiting tussen productieomgeving en MCS. Hoe beter de fit is tussen strategie, kernwaarden, cultuur, medewerkers, het organisatiesysteem en gedrag van het senior management, hoe hoger de performance. En ‘performance’ is niet alleen hogere winst, maar ook de mate van beheersing van de productieomgeving. Daarnaast spelen ook onder andere omgevingsfactoren een rol bij de performance van zorgaanbieders.
Externe oriëntatie ontbreekt
Veel zorgorganisaties focussen, afgedwongen door zorgkantoren, vooral op de kosten. Daardoor vergeten zij te draaien aan de andere knoppen van het MCS, die de zachtere kant vertegenwoordigen. Vooral de externe oriëntatie ontbreekt vrijwel geheel, terwijl juist middellange-termijnafspraken met gemeenten en zorgkantoren en middellange-termijnfocus veel beter passen bij de aard van de dienstverlening én bijdragen aan een optimale inrichting.
Door de enorme veranderingen waarmee de zorg steeds te kampen heeft, moeten zorgaanbieders nu elk jaar nieuwe contracten afsluiten met als gevolg korte termijn investeringen. Dat heeft veel invloed op de interne sturing en inrichting van het MCS. Mijn onderzoek toont statistisch aan dat omgevingsfactoren (waaronder de zorgverzekeringswet, de Wmo en de Wet langdurige zorg) van grote invloed zijn op de inrichting van je productieomgeving en daarmee dus ook op je MCS én op je performance!
Draai aan andere knoppen
Als manager van een zorgorganisatie is het van belang je bewust te zijn van ál de knoppen waaraan je kunt draaien om beter in control te zijn. Het budget wordt steeds krapper. Maar je wilt niet alléén sturen op efficiëntie, want je wilt ook kwaliteit van leven bieden aan de ouderen. Als je alleen aan de knop ‘geld’ draait, kom je er niet. Er zijn meerdere keuzemogelijkheden binnen MCS, die ook zorgen dat je ‘in control’ blijft.
Maak daarom andere keuzes, draai aan andere knoppen. Laat je geluid horen richting gemeenten en zorgkantoren, bouw proactief aan relaties. Investeer in ‘zachte’ factoren als kwaliteit, cultuur, participatie en variabele beloning. Gedraag je niet als een olietanker, maar investeer in mensen die bij kunnen sturen. Focus op de middellange termijn, terwijl je intern aandacht besteedt aan de efficiëntie zodat je wel in de gaten hebt wat je feeders en bleeders zijn. Uiteindelijk resulteert dit in een gezonde exploitatie.
Is jouw organisatie een olietanker? Of draai je aan de juiste knoppen?
Bestuurskundige en registercontroller bij Public Search
