Tientallen miljoenen euro’s kunnen worden bespaard en vele procenten kwaliteitsverbetering zijn mogelijk als ziekenhuizen kaf en koren scheiden in hun administratieve handelingen.
Dat constateerde KPMG recentelijk in haar onderzoek naar administratieve lasten bij ziekenhuizen. Terwijl de Tweede Kamer er een politiek issue van maakt, moet de tweede lijn het moment benutten om lessen te leren en in praktijk te brengen.
Papierwerk kan worden gelezen als ‘administratieve handelingen’ en het hedendaagse symbool daarvan is het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). Dankzij de shift van papieren naar digitale registratie hebben we nu veel meer mogelijkheden om zorgprocessen te monitoren. Waar processen niet optimaal verlopen, kunnen we eenvoudig en snel ingrijpen.
De keerzijde is dat elk detail in het proces moet worden vastgelegd om aan interne afspraken en wet en regelgeving te voldoen. Behalve tijdverlies door het vele administreren levert de huidige situatie een boel frustraties op onder medisch personeel. “Ja, natuurlijk vraag ik voor een operatie aan een patiënt of hij inderdaad meneer Jansen is”, verzuchtte een arts onlangs tegen me. Wat dat betreft is de Haagse regelgeving wel erg ver doorgeschoten.
Goudmijn blijft onbenut
Eigenlijk zitten we in een gekke situatie. Specialisten zijn druk met registeren om te laten zien dat er kwaliteit geleverd wordt. En toch blijft er een goudmijn aan waardevolle data voor kwaliteitsverbetering onbenut. De dagelijkse praktijk toont aan dat minstens de helft van de vragen in het EPD niet wordt ingevuld.
Enerzijds komt dat doordat de structuur van het EPD vaak gebaseerd is op de werkwijze van één arts. Collega’s van die arts stellen de vragen in een andere volgorde en gebruiken liever het memoveldje. De vragen in het EPD laten zij links liggen. Anderzijds kost gestructureerd registreren veel tijd. Daardoor leggen artsen de focus op registeren en aanleveren wat verplicht is, in plaats van dat zij leren van de beschikbare data in het kader van kwaliteitsverbetering, evidence based werken en Patient Reported Outcome Measures (PROM). En dat terwijl artsen hun EPD aanvankelijk heel gestructureerd – met klikopties – inrichten.
In een later stadium kunnen die data worden gebruikt voor onderzoeken of analyses, is daarbij de gedachte. Die ambitie komt in de praktijk echter niet van de grond; met de vastgelegde data wordt nauwelijks iets gedaan. Artsen, waarschijnlijk teleurgesteld door deze ontwikkeling, stoppen daardoor al vrij snel met het invullen van alle niet-verplichte klikveldjes.
Geef patiënten een rol bij het invullen van een EPD
Is de overdaad aan vragen in het EPD dan weggegooide tijd en energie? Allerminst. Het beantwoorden van die vragen kan uitstekend verlegd worden naar de patiënt. Het invullen van een vragenlijst over klachten versnelt de diagnostisering en verbetert de kwaliteit van het consult. Deze aanpak past ook bij het huidige tijdsgewricht, waarin we verwachten dat iedere organisatie – van kledingwinkel tot Belastingdienst – online met ons communiceert. Patiëntportalen winnen daardoor aanzienlijk aan waarde en zorgconsumenten worden eerder en beter betrokken bij hun behandeling.
Balans tussen verantwoordelijkheid en verantwoording
Mijn advies is tweeledig. Zorg er enerzijds als ziekenhuis voor dat de registratielast voor medisch personeel afneemt door het patiëntenportaal optimaal in te zetten. Laat waar het kan de patiënt zelf een deel van het EPD vullen met waardevolle data. Een democratische, realistische benadering van de gewenste inrichting van een EPD en een beter gebruik van beschikbare data zijn daarbij gewenst.
Data-analyse tools kunnen relatief eenvoudig data omzetten in waardevolle informatie. Het gebruik van deze gereedschappen in de medische praktijk is nog betrekkelijk gering. Anderzijds zullen de beleidsmakers uit Den Haag en de ziekenhuizen in gesprek moeten gaan over de vraag: waar ligt de balans tussen verantwoordelijkheid en verantwoording? Wanneer we die balans weten te herstellen, krijgen medici weer de tijd om te doen waar ze goed in zijn: kwalitatief hoogwaardige patiëntenzorg leveren.
Olaf Hendriks is Directeur Businessteam Ziekenhuizen bij PinkRoccade Healthcare