We zijn in China met één van de grootste handelsmissies ooit, gecombineerd met het staatsbezoek van ons koninklijk paar. Er wordt meegeleefd met de zieke koningin. Dinsdagochtend om 7 uur stapte het 250-koppige gezelschap in zeven bussen, naar het vliegtuig van Beijing naar Shanghai. Een tweede verslag, met speciaal accent op ouderenzorg.
Net als Nederland vergrijst China in snel tempo. Het percentage 65-plussers stijgt van 15 procent naar 27 procent in 2060. In absolute aantallen is het nog veel indrukwekkender: van 220 naar 400 miljoen ouderen. De levensverwachting is sterk gestegen tot iets meer dan 80 jaar, slechts een paar jaar minder dan in Nederland.
Extra problematisch is de combinatie van vergrijzing met lage pensioenen, afkalvende mantelzorg door de éénkindpolitiek en de trek van jongeren naar de grote steden. De klassieke familiezorg is niet langer houdbaar en men zoekt naar een sociale verzekeringssysteem als in Nederland. Voor de ouderenzorg hanteert men de richtlijn 90:7:3, dat wil zeggen dat 90 procent van alle ouderen geheel zelfredzaam is, 7 procent een vorm van dagopvang krijgt (thuiszorg staat nog vrijwel in de kinderschoenen) en 3 procent in verzorgings- of verpleeghuizen komt. Dit is weliswaar de officiële beleidsregel, maar in de praktijk is het nog niet zo ver. In Nederland ligt deze verhouding ongeveer op 83:12:5.
Ontwikkeling ouderenzorg
Professionele thuiszorg is er nog vrijwel niet. Er worden allerlei zorgmodellen uitgeprobeerd in onderlinge competitie tussen allerlei partijen, waardoor bijvoorbeeld het Nederlandse Buurtzorg in enkele steden voet aan de Chinese grond heeft gekregen. De Chinese overheid legt het accent echter vooral op intramurale uitbouw. Dat lijkt op de Nederlandse naoorlogse bouwgolf, maar nu zijn wij een fase verder en leggen de focus op langer thuis en beddencapaciteit. Daarbij werkt men aan meer samenhang tussen verzorgingshuizen die onder het ministerie van Civil Affairs vallen (zoals bij ons vroeger via VROM) en verpleeghuizen die vallen onder Health & Family Planning.
In China gaat de bouwgolf grote vormen aannemen, in zowel de publieke als de private sector en over het hele scala van milde tot zware beperkingen. Critici duiden dit fenomeen aan als ‘de eenhoorn’: iedereen en vooral vastgoedontwikkelaars praten over grote marktkansen, maar succesvoorbeelden zijn (nog) schaars. Chinese ouderen blijven het liefst in de eigen gemeenschap, maar onder de ouderen die het kunnen betalen (de middenklasse is in opmars) is zelfstandige woonruimte in geïntegreerde zorggemeenschappen erg populair. Hier liggen kansen voor inbreng van Nederlandse kennis en organisaties, met name ook voor toegevoegde (para)medische zorg en specialistische ouderenzorg (onder meer dementie, CVA en multimorbiditeit).
Shanghai Verzorgingshuis no. 3
In de middag bezochten we het paradepaardje met de prozaïsche naam Shanghai Verzorgingshuis no. 3. Er is plaats voor 250 bewoners met dementie. Veel ideeën zijn zo’n tien jaar geleden overgenomen van het Rotterdamse Laurens, zoals een winkeltje, kapper, snoezelruimte en er zijn veel recreatieve activiteiten, zien we als we op de afdelingen lopen. Het tehuis is gericht op kwaliteit van het dagelijkse leven op verder vrij klinisch ogende afdelingen, maar is vooraanstaand in de Chinese ouderenzorg die vaak nog op heel basaal niveau zit. De eenvoudige (medische) zorg is op orde, maar verpleeghuisspecialisaties heeft men nog niet en er zijn maar twee dokters en vijftig verpleegkundigen. De directie ziet dan ook grote uitdagingen in de professionalisering van het personeel, het zelfstandig werken en multidisciplinaire teams. Het eerder genoemde ontschotten tussen ministeries moet hierin vanaf volgend jaar meer ruimte geven.
De vergrijzing in grote cijfers stelt China voor buitengewone uitdagingen. De intramurale capaciteit moet uitbreiden van 5,5 naar 16 miljoen bedden! Wat een gigantische investeringen en wat doe je daar mee, als de vergrijzingsgolf weer over is? De thuiszorg en gemengde zorggemeenschappen zullen minstens zo veel aandacht moeten krijgen. Dat biedt kansen voor samenwerking, precies waarvoor deze handelsmissie is! Uitwisseling van cadeaus met de gebruikelijk groepsfoto met staatssecretaris Martin van Rijn doen weer het nodige relatiewerk.
Bijzonder hoogleraar Management en Organisatie van Ouderenzorg, aan het Instituut Beleid & Management Gezondheidszorg
————————-
De missie is te volgen via #NLChina en @NLhandelsmissie, met officiële foto’s op de website van het Koninklijk Huis.
Eerder verscheen in deze reeks:
