Help! Portalitus bedreigt ons land

Portalitus. Kent u deze ziekte al? Bij portalitus heeft iedere zorginstelling een eigen patiëntenportaal. Heel Nederland dreigt ermee besmet te raken. Het medicijn: digitaliseer strategisch en niet ad hoc!

Veel meer Nederlandse ziekenhuizen moeten een patiëntenportaal hebben. Dat was de overheersende reactie op het onderzoek van Nictiz. Maar misschien is het juist goed dat ‘slechts’ een kwart van de ziekenhuizen een portaal heeft. Een portaal is de digitale voordeur naar het achterliggende ziekenhuis. Ziekenhuizen moeten eerst fundamenteel nadenken over het end-to-end digitaliseren van de zorg. Niet alleen, maar in de regio met patiënten, zorgprofessionals en alle partners in de zorgketen. Want geen patiënt gaat inloggen op allemaal losstaande portals van ziekenhuizen, VVT-instellingen, huisartsenposten en soms ook gemeentes.

Van wachtkamer naar huiskamer

Bestuurders beginnen langzaam te beseffen dat ze bij (ver)bouwplannen de virtuele meters moeten meenemen. Steeds meer zorgzaken gaan digitaal verlopen en ziekenhuizen kunnen het daardoor af met steeds minder gebouwruimte met hoge kapitaallasten. Bovendien is de patiënt van nu is een andere dan die van gisteren. Onderzoeksbureau Gupta geeft aan dat 46 procent van alle ziekenhuispatiënten in Nederland thuis zorg kan ontvangen. De trend beweegt van ‘wachtkamer’ naar ‘huiskamer’. Speelt u daar als bestuurder niet op in met een virtueel ziekenhuis, dan komt uw ziekenhuis vroeg of laat vanzelf in de problemen.

Succesfactoren

Wat houdt een virtueel ziekenhuis precies in? Zelf omschrijf ik virtuele zorg als het leveren van zorg met gebruik van technologie en telecommunicatie, ongeacht locatie en afstand en (soms) tijd. De afgelopen jaren was ik nationaal en internationaal betrokken bij zorgdigitaliseringstrajecten. Wat opvalt is dat zorgorganisaties die wereldwijd worden gezien als virtueel succesvol meerdere overeenkomsten hebben. Ik heb geprobeerd deze overeenkomstige succesfactoren in kaart te brengen.

1. Front to back

Stel de patiënt centraal, zonder voorbij te gaan aan de belangen van de zorgprofessional. Elke digitale strategie begint en eindigt met het begrijpen wat patiënten nodig hebben in elke stap van hun zogenaamde ‘patient journey’.

2. Commitment

Een belangrijke voorwaarde is commitment vanuit de leiding van de organisatie, een samenhangende strategische visie en doorzettingsmacht. Bij succesvolle organisaties doet iedereen mee. Van hoog tot laag, van specialist tot de verpleging.

3. Klinische prioriteiten

De voorbeeldziekenhuizen stemmen hun virtuele zorg af op hun klinische prioriteiten. Al dan niet gesegmenteerd naar patiëntengroepen waar de meeste financiële- en gezondheidswinst te behalen valt. Het is raadzaam om u als ziekenhuis eerst virtueel te specialiseren op een van de gebieden waarop u de beste wil zijn.

4. Virtueel en fysiek zijn één

Zie virtuele en fysieke zorg als één geheel. Ook de winnaars in de retailsector hebben online en offline naadloos gecombineerd. Denk aan Coolblue en Apple, met fysieke en online winkels. V&D hield vast aan het traditionele winkelconcept. We weten allemaal hoe dat is afgelopen. Ook in de banksector hoeven mensen voor steeds minder zaken naar het bankgebouw toe. Zo moeten ziekenhuizen het ook benaderen.

5. Medisch servicecentrum

Zeer opvallend is dat succesvolle virtuele zorginstellingen beschikken over een goed georganiseerd centraal ‘virtueel servicecenter’. Zo’n centrum beantwoordt vragen en monitort patiënten op afstand. Het centrum wordt bemand door speciaal opgeleide zorgprofessionals en bestrijkt de gehele zorgketen. Daarbij worden ‘reguliere’ artsen en zorgprofessionals ontlast en patiënten professioneel en snel geholpen.

Totaalconcept financieren

Structureel gaan nog weinig virtuele heipalen de grond in. Een ziekenhuis kan, zij het niet eenvoudig, financiering krijgen voor tastbare investeringen zoals nieuw- of verbouw. Het financieren van een totaalconcept van een fysiek en virtueel ziekenhuis komt naar mijn weten niet voor. Zorgorganisaties en marktpartijen moeten echt zelf actie ondernemen. Ga met alle partijen om tafel die nodig zijn om een virtueel ziekenhuis te bouwen. Bij voorkeur op regionaal niveau, want dat is nodig voor de schaalbaarheid én het bevordert de snelheid.

Druk portalitus de kop in

Weet u nu dé manier om een virtueel ziekenhuis neer te zetten? Nee. Dé manier bestaat niet. Die gaan we de komende tijd met zijn allen verkennen. De eerste prioriteit is dat de zorg gelooft in de noodzaak van investeren in virtuele zorg. Want wie nu nog in stenen denkt en niet in virtuele concepten, is er straks niet meer. Druk portalitus de kop in nu het nog kan!

Jan de Boer

IT-strategieadviseur en partner en eigenaar van WeDoTrust