Daar waar geregeerd wordt over leven en dood, waar je een mensenleven kan maken of breken, ligt het ‘godcomplex’ op de loer. In ziekenhuizen, verpleeghuizen, thuiszorginstellingen. Het is een sluipmoordenaar, die zich niet laat verslaan door meer geld, minder regels of meer personeel.
Je kunt de tv niet aanzetten of het is op het nieuws; de slecht functionerende ouderenzorg. Deskundigen en policti – de vraag rijst of ze zelf ooit een stel billen hebben moeten wassen – spreken over de veelheid aan protocollen, administratieve rompslomp en gebrek aan geld dat de kwaliteit van zorg ernstig ondermijnt.
Dit maakt dat de zorgprofessional niet meer kan doen waarvoor ze ooit de zorg is ingegaan: zorgen voor de kwetsbare medemens. Het klopt, maar vreemd genoeg hoor je maar zelden een verzorgende over aan het woord.
Godcomplex
Wellicht is dit wel de reden dat een ander groot probleem van de zorg nooit aan het licht komt. Het probleem dat de zorg pas echt ondermijnt. Dat mensen uit hun kracht haalt, afbreekt, zorgt voor burn-out klachten en andere psychische problemen: de (narcistische) manager die lijdt aan het godcomplex.
In zorgdebatten worden ze omschreven als degenen die ‘de zakken vullen met geld’, maar het probleem ligt zovéél dieper dan dat. Als ouderenpsycholoog heb ik de afgelopen jaren de voet over de drempel gezet van veel zorginstellingen. In verschillende sectoren. Het werd mij steeds duidelijker waar de schoen nog meer wringt: teamleiders, zorgmanagers, locatiemanagers die de zakken vullen met de eigenwaarde van hun zorgpersoneel. Bestuurders die zich voeden met een zorgprofessional, die zich toch al chronisch tekort voelt schieten door hun opleidingsniveau of gebrek aan tijd.
Onrecht
Als je goed kijkt, herken je ze. Ze lopen rond met het lood in de schoenen. Sensitief als ze zijn, voelen ze dat hen onrecht wordt aangedaan. Ze missen echter de energie en vaardigheid dit goed onder woorden te brengen. En wanneer ze hier wel in slagen, ja zelfs komen met de meest briljante initiatieven direct toe te passen op de werkvloer, worden ze vrijwel gelijk afgeserveerd met badinerende houdingen en uitspraken. Teruggefloten, hun hok in. Tijdens overleggen en pauzes wordt hen nauwelijks een blik waardig gegund en de gevolgen van mismanagement worden regelrecht hun schoenen ingeschoven ‘waarom heb je dat niet gedaan?!’.
Ja, daar waar geregeerd wordt over leven en dood, waar je een mensenleven kan maken of breken, ligt het ‘godcomplex’ nu eenmaal op de loer. In ziekenhuizen, verpleeghuizen, thuiszorginstellingen. Het is een sluipmoordenaar, die zich niet laat verslaan door meer geld, minder regels of meer personeel.
Wat heeft dit allemaal voor gevolg? De zorgprofessionals die straks aan het bed van uw naaste staat die zoveel zorg en liefde nodig heeft, schieten in een overlevingsmodus. Ze staan nauwelijks nog in contact met hun gevoel en intuïtie. Hun belangrijkste instrument. Leeggezogen en verbitterd kunnen ze het niet meer waarmaken. Namens al deze zorgprofessionals wil ik u graag zeggen: sorry hiervoor.
Schepper
En tegen alle empathische managers zou ik willen zeggen: bedankt. Bedankt dat jullie erbij stilstaan hoe zwaar het is om dag in dag uit geconfronteerd te worden met ziekte, achteruitgang, de dood. En de zorgprofessional zien als de schepper van al het moois dat deze zorgwereld ook te bieden heeft. Want het is deze zorgprofessional die er temidden van alle ellende toch telkens in slaagt ontroerende, bijzondere en allesbepalende momenten te creëren.
Managers, met jullie waardering en begrip voeden jullie hun onuitputtelijke bron van creativiteit. Soms door simpelweg de vraag te stellen ‘hoe gaat het nu met je?’. We leven in jullie hart en hoofd. En dit is precies wat de zorg nu zo hard nodig heeft: compassie.
Ouderenpsycholoog
