Herkenbaar? Een pandemie, meer dan 110 miljard euro zorguitgaven en een tekort aan IC-bedden, wassend water tot halverwege de lambrisering. Dat overkomt ons niet, dachten we tot voor kort. Dat is meer iets voor China, Zuid-Soedan of desnoods Italië. Niet alleen als individu, maar ook als samenleving doen we collectief aan ‘optimism bias’.
Zal wel loslopen
In Nederland en daarbuiten denken we na over lange termijn risico’s. We maken scenario’s en rekenen aan modellen. Maar ernaar handelen en ons gedrag er echt op aanpassen? Als het niet moet of niet verplicht is, liever niet. En ach, er is altijd een onzekerheidsfactor. Het zal dus wel loslopen, zijn tijd duren en er was ook iets met soep die niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend. Met een stevige dosis positivisme en zelfverzekerdheid houden we zorg om ellende buiten de deur, onze geest vrij om over andere dingen na te denken en het leven leuk.
Bedreiging volksgezondheid
Tot het moment dat het een voor twaalf is. Veertienduizend wetenschappers uit meer dan 150 landen luidden eind juli de noodklok over het klimaat. Als we nu niets veranderen, wacht ons – in hun woorden- onnoemelijk lijden. Het kraakverse rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, bevestigt dit. Klimaatverandering is meer dan urgent. En welbeschouwd al een tijdje. Sinds de jaren zestig van de vorige eeuw waarschuwen wetenschappers voor het milieu. In 2018 noemde The Lancet klimaatverandering de grootste bedreiging voor de volksgezondheid in de 21ste eeuw. Hittegolven, stormen, overstromingen, bosbranden, verspreiding van ziekten en toenemende vervuiling zullen hun tol eisen. Mislukte oogsten, hongersnoden, gezondheidszorgvoorzieningen die moeten sluiten, mensen die hun huis kwijtraken, ademhalingsproblemen en depressie. Het is een greep uit wat ons, onze kinderen en volgende generaties te wachten staat.
Wat gaan jij en ik doen?
Voor iets wat zo’n groot sociaal, economisch en vooral ook gezondheidsprobleem dreigt te worden, is de Nederlandse gezondheidszorg er nog maar weinig mee bezig. Jazeker, in mei 2018 sloten we de tweede Green Deal Duurzame Zorg om de CO2-uitstoot en medicijnresten in het water te reduceren, zuiniger te zijn met grondstoffen door circulair te werken en de leefomgeving gezonder te maken. Dit is belangrijk en goed, en tegelijkertijd is er meer nodig.
Wanneer gaan we onderwerpen als energiebesparing, recycling, leefstijlgeneeskunde (als onderbouwd alternatief voor farmacotherapie) en vermindering van stress bij medewerkers, patiënten, cliënten en hun naasten echt serieus nemen in de zorg? Wat gaan jij en ik doen, als zorgbestuurders, beslissers bij branche- en beroepsorganisaties, professioneel toezichthouders en zorgprofessionals?
Van onrealistisch optimisme naar bewustzijn
Overstromingen in Limburg, Duitsland en Belgje, hittegolven in Canada en Zuid-Europa, hongersnood in Madagascar. We staan erbij en kijken ernaar. Laten we ons onrealistisch optimisme omzetten in meer bewustzijn, in doen en laten en in ècht groene zorg. Er is werk aan de winkel, voordat het ons te heet of misschien beter gezegd, te nat wordt onder de voeten.
Maaike de Vries
Zelfstandig consultant Springh, toezichthouder in de zorg en auteur