Een klein jaar geleden werd ik voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland. In dat afgelopen jaar raakte ik onder de indruk van de enorme energie en betrokkenheid van iedereen die in de zorg werkt. Kort na de uitbraak van de pandemie in Nederland werd al duidelijk dat de omstandigheden uitzonderlijk waren; we wisten al snel dat corona van iedereen een grote inzet zou vragen en dat we samen aan de slag moesten gaan. Wereldwijd hebben zorgverleners alle zeilen bijgezet om de noodzakelijke zorg te kunnen blijven bieden. En zij doen dat nog steeds. Hun inzet verdient veel respect en waardering, dat kan niet vaak genoeg gezegd worden.
De zorgverzekeraars hebben zorgaanbieders in dit moeilijke jaar financieel gesteund en daarmee de continuïteit van de zorg voor hun verzekerden gewaarborgd. Dat resulteerde, na goed overleg met de verschillende branches, in diverse regelingen. We creëerden daarmee voldoende financiële zekerheid voor zorgaanbieders, terwijl we tegelijkertijd zorgvuldig met de opgebrachte premies omgingen. Met de ziekenhuizen hebben we, gelet op de huidige situatie, ook voor 2021 goede afspraken gemaakt. Het zijn voorbeelden van de wijze waarop de spelers binnen ons zorgsysteem zich aanpassen aan wat nodig is; samenwerking en vriendelijke competitie in evenwicht.
Lerend systeem
Het zorgsysteem is ook een lerend systeem. Het nodigt ertoe uit dat we lessen trekken uit de crisis, denk bijvoorbeeld aan de flexibiliteit van IC-capaciteit in ons land. Digitalisering heeft in de zorg door corona een forse impuls gekregen. Maar ook buiten de huidige crisis staat de zorg voor grote uitdagingen. De vergrijzing leidt tot complexe zorgvragen op latere leeftijd, de grens aan het aantal mensen dat in de zorg werkzaam zal zijn, is niet oneindig rekbaar en innovatieve technieken en geneesmiddelen bieden nieuwe mogelijkheden maar drijven ook de kosten op.
Het antwoord op deze vraagstukken ligt vooral in volumebeheersing. Hoe temperen wij de vraag naar zorg? Ik denk dat we antwoorden moeten zoeken in het leggen van meer nadruk op preventie (leefstijl, raakvlakken tussen gezondheid en sociaal-maatschappelijke vraagstukken), de zorgketen slimmer en doelmatiger inrichten (gebruik van IT, juiste zorg op de juiste plek, de centrale rol van de eerstelijnszorg, innovatieve zorgconcepten) en het toepassen van inzichten in wat wel en wat niet werkt (zorgevaluatie en gepast gebruik).
Verbinden met andere domeinen
Dergelijke oplossingen ontstaan door een systeem waarin zorgprofessionals in goed samenspel hun rol kunnen spelen en hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Ook is het van belang dat de zorg zich kan verbinden met andere domeinen, zoals de maatschappelijke zorg in gemeentes, woningbouw en onderwijs. Belangrijk is dat de overheid hiervoor de voorwaarden schept en rugdekking geeft aan de professionals in de zorg en in andere maatschappelijke domeinen. Zij kan dat doen door duidelijke doelen te definiëren, realistische financiering te bieden, en wet- en regelgeving te ontwerpen die degene die zorg nodig heeft, centraal stelt.
Volgend jaar zijn er verkiezingen. De zorg zal hoog op de agenda staan. Wij hebben in Nederland een zorgsysteem opgebouwd dat behoort tot de drie meest gewaardeerde zorgsystemen in de wereld. Het is daarom niet nodig om opnieuw aan de tekentafel te gaan zitten, maar we moeten het systeem wel samen blijven verbeteren. We kunnen dan met een uitstekende zorgsector waarin mensen met plezier en voldoening werken, het hoofd bieden aan de toenemende zorgvraag.
In het komende jaar moeten wij de ‘urgent’ en de ‘important’ met elkaar verbinden. De zorgverzekeraars willen uiteraard daaraan hun bijdragen leveren en daarbij hun verantwoordelijkheid nemen. Wij zullen allemaal onze schouders er onder moeten zetten om de pandemie de baas te worden en om iedereen die werkt in de zorg te steunen. Ik hoop dat wij volgend jaar kunnen terugkijken op een succesvolle aanpak met respect voor de geleverde inspanningen en in nagedachtenis van het geleden verlies.
Dirk Jan van den Berg
Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland