Begin december werd in Brussel een conferentie gehouden door het ‘Social Platform’, een Europese koepel van, zeg maar, lobbygroepen uit zorg, sociaal beleid en welzijn. Doel was het bespreken van een visiestuk, bedoeld om te lobbyen bij de EU-instituties, en – daaropvolgend – de nationale partijen.
Mensenrechten in de zorg
Zo’n 150 personen discussieerden volop. Het document is zonder meer inspirerend te noemen. Al was het maar omdat het onderwerp mensenrechten in de zorg niet alleen gaat over de cliënt of gebruiker. Het gaat daarentegen ook om de mantelzorger, en om de werkende, en het gaat om de manager en regulering. En het gaat ook over Roemenië en andere landen waar we zo onze vragen bij hebben.
Niet geregeld
We denken vaak dat we dit soort zaken in Nederland wel goed geregeld hebben, maar visiestukken zoals recent aangehaald door Henk Nies, geven even hard aan dat de inhoud daarvan verandert in de tijd, net als hoe we dat vorm geven.
Bescherming zwakkeren
En de combinatie ‘mensenrechten’ en ‘financiële uitdagingen zonder weerga’ schuren. Dat was ook een deel van de toon tijdens de conferentie. Praten we niet over luxe in een tijd dat de broekriem moet worden aangehaald? Nee dus. Juist in deze tijd is het, ook binnen de Europese instituties, belangrijk om verder te gaan dan dictaten van de (financiële) markt, en bescherming van fundamentele mensenrechten – die overigens Europabreed zijn geformuleerd – voor zwakkeren af te dwingen.
De praktijk
Maar wat betekent dat nou in de praktijk, die mensenrechten? Zeggenschap, co-creatie, respect, zorg ‘op maat’, een organisatiestructuur en –cultuur die daarop is toegesneden. Maar veel zorgmanagers en financiers staan voor een lastige spagaat om stevig te bezuinigingen en tegelijkertijd een kwaliteitsslag maken. Tijd dus voor een programma om hen daarin te ondersteunen en professionaliseren. Engeland gaf al het voorbeeld. Tijd ook voor gedegen kwaliteitswetgeving waarin rechten van zorggebruikers goed worden vastgelegd en uitgaat van zelfbeschikking en eigen regie. Tijd, misschien ook om toch eens na te denken over wat nu eigenlijk de juridische positie van familieleden en/of mantelzorgers is, zoals men in België al probeert. We denken al na over ontspoorde zorg. Maar hebben mantelzorgers ook wettelijk afdwingbare rechten of alleen (feitelijk afgedwongen en impliciete) plichten? En wat betekent een mensenrechtenperspectief voor werkenden? Anders werken? Hen ook zeggenschap geven? In een spagaat komen tussen manager en zorgvrager?
We staan er gekleurd op
Een deel van het Europese gehoor dacht overigens bij de combinatie van de termen ‘professionalisering’ en ‘Nederland’ vooral aan doorgeschoten marktdenken, faillissementen en veel te hoge salarissen in de top. We staan er gekleurd op.