Hoe staat het met digitale innovatie in de gehandicaptenzorg? Wij voerden een benchmark uit om dit te onderzoeken. De resultaten van ons onderzoek laten zien dat digitale innovatie in de sector voorzichtig richting volwassenheid groeit.
Nictiz beveelt in het rapport ‘Op weg naar betere informatie-uitwisseling in de langdurige zorg’ aan om onder andere bestaande kennis te benutten en uitwisseling van informatie tussen zorgprofessionals te bevorderen. Aan de hand van deze aanbeveling hebben we een onderzoek gedaan. Onze benchmark bevestigt dat digitale innovaties die aansluiten op het zorgproces en worden opgezet met brede participatie van medewerkers en cliënten meer succes boeken. Dit is geheel in overeenstemming met onze visie. Maar wat de stand van zaken bij een organisatie ook is; uitdagingen zijn er genoeg.
Versnellen
Verschillende VIPP-programma’s zorgen voor versnelling van digitale innovaties in de gehandicaptenzorg. Maar voordat we gaan versnellen is het goed om te weten waar digitalisering van de zorg nu staat. Daarvoor beantwoordden 41 organisaties onze vragenlijst. In onze benchmark hebben we deze gecategoriseerd als:
• klein, minder dan 750 cliënten
• middelgroot, tussen de 750 en 1500 cliënten
• groot, meer dan 1500 cliënten
Een opvallend verschil zien we in de inbedding van digitale innovatie: bij grote organisaties is dit de verantwoordelijkheid van programma- of projectleiders. Bij kleine organisaties is het de lijn die dit oppakt. Grote organisaties zijn actief tot zeer actief met zorgtechnologie (73 procent). In kleine organisaties houdt 45 procent zich hier niet of nauwelijks mee bezig.
Innovatiekoers
De inbedding van digitale innovatie in de organisatiestrategie kan over de gehele linie beter. Organisaties die digitale innovatie vanuit beleid aanpakken, betrekken de cliënt vaker en hebben de middelen over het algemeen beter geregeld. Helaas wordt de digitale innovatiekoers gemiddeld genomen maar in tien procent van de organisaties afgestemd met cliënten, bij 30 procent van de respondenten is deze afstemming in ontwikkeling. Slechts 25 procent van de organisaties rapporteren op regelmatige basis over de resultaten van het digitale innovatietraject aan het bestuur van de organisatie.
Kijken we naar de zorgtechnologie die ingezet wordt, dan onderscheiden we in de benchmark vier groeistadia:
• Volwassenheid
• Adolescentie
• Kinderschoenen
• Beginfase
Heeft een organisatie de fase Volwassenheid bereikt, dan is er sprake van organisatiebrede adoptie van zorgtechnologie. In deze fase zien we de bekendere vormen van digitalisering: sensoren voor monitoring, digiborden en portalen voor de cliënt en verwanten. De meer geavanceerdere innovaties, zoals robotica of Virtual Reality komen moeilijk van de grond. Maar ook van beeldcommunicatie wordt in de gehandicaptenzorg nog maar weinig gebruik gemaakt.
Visie
De manier waarop digitale innovatie vorm krijgt, is zeer divers. Er lijkt een duidelijk verband tussen innovatie vanuit visie, in co-creatie met de cliënt, met een projectmatige aanpak en benutting van businesscases:
• Opvallend is dat organisaties die innoveren vanuit een visie (17,5 procent) vaker co-creëren met cliënten. Zij ontstijgen het gemiddelde van acht procent met ruim 20 procent.
• Van alle deelenemende organisaties geeft 15 procent aan altijd te innoveren via een innovatielab. Van deze organisaties werkt een groter deel (40 procent) via co-creatie met de cliënt.
• Slechts 5 procent van de organisaties benut de mogelijkheden van een businesscase. Dit zijn meteen de organisaties die het hoogst scoren op innovatie vanuit visie en in co-creatie met de cliënt.
Belemmeringen
Als laatste laat onze benchmark zien dat een organisatie gemiddeld vier tot vijf belemmeringen ervaart bij digitale innovatie. Hierbij staat de moeizame integratie in het zorgproces met stip op nummer één. Als tweede zijn de beperkte digitale vaardigheden van medewerkers een grote uitdaging. Andere uitdagingen zijn:
• capaciteitsproblemen
• moeizame adoptie
• een beperkte focus op innovatie
• te veel losse experimenten
• de financiering van digitale innovatie
Al met al biedt onze benchmark een goed inzicht in de huidige status van innovatie in de gehandicaptenzorg. We zien dat het begin met digitale innovatie is gemaakt, maar er is nog veel werk te verrichten om van echte sectorbrede adoptie van innovatieve zorgtechnologie te kunnen spreken. Een visie, duidelijke inbedding in de organisatiestrategie en clientparticipatie lijken hierbij belangrijke dragers voor succes te zijn. Zorgtechnologie die integreert in het zorgproces en met brede participatie van de medewerkers en cliënten zijn in onze visie de sleutels tot succes.
Saskia Timmer en Jack van Gils
Senior adviseurs van tBureau
