Hoe verhouden nieuwe transitietermen als ‘behoud eigen regie’ en ‘kwaliteit van leven’ zich nog tot het containerbegrip ‘zorg’?
Volgens recent onderzoek van BMC in opdracht van Actiz zit de systeemwereld de transitie in de weg. Maar wat is die systeemwereld dan? De wet- en regelgeving, de financieringssystemen met bijhorende enorme hoeveelheden registratiesystemen? Ongetwijfeld! Maar zit het ook niet vastgebakken in ons en de eigen zorgorganisatie? In onze eigen manier van kijken en vooral in onze communicatie met de klant?
Tijdens een informatiebijeenkomst in Residentie van Rijnstaete hebben de bewoners gehoord dat er veel zal veranderen. Vanwege het scheiden van wonen en zorg voor mensen met een lichtere zorgvraag. Vera (87 jaar) moet nu zelf haar woonlasten gaan betalen. Wel is gezegd dat de persoonlijke zorg niet zal veranderen. Met haar 87 jaar heeft Vera al veel veranderingen meegemaakt, dus ze lag er niet wakker van. Maar kort na de bijeenkomst begon voor haar de grote spraakverwarring, want het eten in het restaurant van Residentie van Rijnstaete wordt waarschijnlijk ook niet meer vergoed, evenals de hulp bij het schoonhouden van haar appartement.
Vera wil best wel betalen voor het eten in het restaurant. Het is nog niet helemaal duidelijk wat dit zal gaan kosten, dus kan ze het wel betalen? Als ze ziek is zullen ze het dan wel in haar appartement willen brengen, dat is toch ook zorg? Ondertussen verzekeren de zorgmedewerkers haar ervan dat de zorg echt niet zal veranderen, maar het is wel belangrijk, zeggen ze, dat familie haar, daar waar mogelijk, met alles kan helpen. Toen ik haar sprak, vroeg ze me: “Kan iemand me uitleggen wat er nog met zorg wordt bedoeld?”
All inclusive
Ik was het zo met haar eens. Lang geleden tijdens m’n eerste baan in Huize Avondlicht heette alles zorg. Want het was een all inclusieve pakket, zonder onderscheid des persoons en met strikte huisregels voor medewerkers en bewoners. Een duidelijk voorbeeld van een Totale Institutie (Goffman). Alles werd geregeld: eten, drinken, schoonmaak, sociale activiteiten, zelfs vakantie – eigenlijk alles wat bij het dagelijks leven hoorde. Er woonden toen voornamelijk gezonde ouderen in deze bejaardenoorden, bij voorkeur ouderen die een eengezinswoning hadden vrijgemaakt. De woningnood van toen was een belangrijke reden voor de snelle groei van de bejaardenoorden.
Wij waren bejaardenverzorgenden en we zorgden voor alles waar maar voor te zorgen viel, inclusief voor de vele kanariepieten die in die tijd vaak mee verhuisden naar Huize Avondlicht. Als ik de discussies over de transitie volg, denk ik ook regelmatig: ‘waar hebben we het over’? Hoe verhouden nieuwe transitietermen als ‘behoud eigen regie’ en ‘kwaliteit van leven’ zich nog tot het containerbegrip ‘zorg’?
Is het niet hoog tijd om ons bewust te zijn van onze verouderde zorgtaal, voortkomend uit de totale instituties. Als bestuurders blijven spreken over ‘plekken’, ‘plaatsen’ en zelfs nog over ‘bedden’ en managers blijven volharden in de traditionele vormen van aansturen, hoe kan dan het ‘moment van de waarheid in de dienstverlening’ en ‘daar waar klant en medewerker oog in oog staan’ tot volledige wasdom komen? De medewerkers hebben Vera nog niet uit kunnen leggen wat er nu precies verandert. Voor hen verandert ook alles.
Nieuwe definitie van zorg
Om de transitie daadwerkelijk vlot te trekken is er volgens mij eerst een nieuwe definitie van zorg nodig, inclusief helderheid over wat zorgorganisaties nog wel en ook niet meer kunnen bieden. Dan is dat tenminste duidelijk en kunnen we daarna met Vera en alle andere mensen in een soortgelijke situatie in gesprek over de ‘eigen regie’ en de ‘kwaliteit van leven’. Om daarna aan de hand van de daadwerkelijke behoefte de bestaande belemmerende systemen aan te pakken, te beginnen bij onszelf en vanuit onze eigen organisatie.
Conceptontwikkelaar wonen & services FAME Groep
—
Op 11 mei 2016 organiseert het Instituut Voor Vastgoed & Duurzaamheid (IVVD) in samenwerking met Skipr de Zorgvastgoeddag 2016 met als thema ‘Zorgvastgoed in beweging’. Anneke Nijhoff is één van de sprekers op deze dag. U kunt hierbij aanwezig zijn. Klik hier voor programma en inschrijven >>>