Als netwerkvoorzitter van NCZ praat ik dagelijks met cliëntenraden, zorgverleners, politici, bestuurders en netwerkpartners in de zorg. De afgelopen jaren heb ik een antenne ontwikkeld voor knelpunten tussen de verschillende partijen. Eén specifiek knelpunt gaat me aan het hart: de onderling grote verschillen in kennisniveau die misvattingen en onachtzaamheid in de hand werken.
Cliëntenraadsleden contra professionele bestuurders. Vrijwilligers uit alle gelederen die zich in hun vrije tijd inzetten voor het belang van cliënten contra hoogopgeleide managers en bestuurders. Allereerst wil ik benadrukken dat de oplossing voor dit probleem volgens mij niet ligt bij het zorgen dat cliëntenraden hetzelfde kennisniveau krijgen als managers/bestuurders. Dat zou pas een heilloze missie zijn!
Ook zijn er, vind ik, heel veel cliëntenraden die hun zaken prima op orde hebben. Zij houden de ontwikkelingen scherp in de gaten, houden hun basiskennis op niveau en blijven werken aan hun positie. Hiertegenover staan raden die zelfs de basisbegrippen in de zorg niet kennen. Zo komt het voor dat clientenraadsleden de Wmcz niet kennen; dé wet die hun handelen kracht bijzet!
Of dat raadsleden een algemene informatiebijeenkomst van bijvoorbeeld een zorgkantoor bijwonen maar dat de inhoud volkomen langs hen heen gaat. Incidenten? Helaas niet…
Het behartigen van de belangen van kwetsbare mensen is weliswaar een vrijwillige klus, maar zeker niet vrijblijvend. Op deze manier blijven sommige cliëntenraden een onderdeel van de zorg waar mee te sollen valt.
Kennis is macht
Kennis is macht. Zo wordt dat ook ervaren door geëmancipeerde cliëntenraden. Zij bereiken meer, hebben daardoor meer voldoening en krijgen meer waardering. Met kennis bedoel ik de basiskennis die nodig is om een gelijkwaardige gesprekspartners te kunnen zijn, zoals kennis van regels en wetgeving en van rechten en plichten. Ook bedoel ik inzicht in welke competentie(s) er missen en waar die te halen c.q. in te huren zijn.
Het gaat ook om begrip over de samenstelling, het functioneren en de positie van de raad. Deelnemen aan een cliëntenraad vraagt veel. Het kost (vrije) tijd en energie en je krijgt er niet voor betaald. Desondanks is deze rol cruciaal voor cliënten. Zij verdienen het als geen ander te worden vertegenwoordigd door een cliëntenraad die zichzelf serieus neemt.
Behoud van kennis
De meeste cliëntenraadsleden werken vanuit huis. Kennis, documenten en allerlei gegevens staan op eigen computers. Daardoor lekt veel waardevolle informatie weg als een lid deze niet deelt of de raad verlaat. Een plek op het Intranet van de organisatie kan uitkomst bieden al blijkt dat in de praktijk niet altijd even makkelijk te realiseren. Maar met moderne middelen als Dropbox en in de Cloud werken hoeft het niet meer voor te komen dat waardevolle informatie en kennis verloren gaan.
Constante factor
De Ambtelijk Secretaris Cliëntenraad (ook wel AS genoemd) is een centrale figuur die vanuit een strategische positie alles overziet, goed kijkt en luistert, en snel reageert op ontwikkelingen. Hij/zij is de constante factor, het vaste professionele aanspreekpunt en de beheerder van documenten en informatie van de cliëntenraad. In het nieuwe wetsvoorstel WMCZ krijgen cliëntenraden het recht op ondersteuning van een onafhankelijke, professionele ondersteuner. Dit zal zeker helpen bij het op orde brengen en houden van het kennisniveau van cliëntenraden. Het is dan ook van groot belang dat deze functie snel een erkend beroep wordt met een bijpassende beroepsopleiding.
Uiteindelijk zijn het cliëntenraden, managers en bestuurders die aan zet zijn om te zorgen voor een volwaardige inspraak en mede-zeggenschap!
Netwerkvoorzitter Netwerk Cliëntenraden Zorg
