De Vierstroom wil familie verplichten vier uur per maand mantelzorg te verlenen bij opname in een verpleeghuis. Een plan dat terecht veel reacties heeft opgeroepen.
Gelukkig zijn veel mantelzorgers en vrijwilligers nu al zonder verplichting actief in verpleeghuizen en zorgcentra om bij te dragen aan de kwaliteit van leven van de bewoners. En vaak veel meer dan de vier uur per week die de Vierstroom verplicht wil gaan stellen. Als ik de site van de Vierstroom bekijk is dat ook bij hen zo.
Verplichting roept weerstand op
Waarom dan deze oproep van Jeroen van den Oever van de Vierstroom? Vanuit het perspectief van de civil society en betaalbaarheid van de zorg in de toekomst is het een begrijpelijk voorstel. Zorg is niet meer iets waar de staat vanzelfsprekend voor moet en kan zorgen. Het eigen netwerk activeren om een rol in de zorg te spelen is daarom een goede zaak. Maar het verplichtende karakter van het voorstel roept breed weerstand op.
Het blijkt dat in verpleeghuizen de bereidwilligheid van mantelzorgers en vrijwilligers om extra activiteiten op zich te nemen sterk afhankelijk is van de sfeer in het huis. Een goede, open sfeer waar kwaliteit van leven van de bewoners en gastvrijheid centraal staan, maakt dat mantelzorgers en vrijwilligers graag wat extra willen doen. Dit in tegenstelling tot huizen waar dat minder is en mantelzorgers zich genoodzaakt voelen om taken uit te voeren om hun dierbare bij te staan. Zorgaanbieders moeten dus het leefklimaat voor de bewoners zo aantrekkelijk maken dat mantelzorgers er graag komen helpen in plaats vanuit bezorgdheid. Op dit gebied gebeurt gelukkig al veel, maar te vaak zie ik zelf en hoor ik uit mijn achterban dat er nog veel verbeterd kan worden.
Dialoog in plaats van dwang
Ervaringen met het activeren van netwerken in de zorg laten zien dat veel mensen in natuurlijke netwerken extra taken op zich willen nemen. Essentieel daarbij is dat afspraken hierover in dialoog tot stand komen. En de ervaringen van mijn achterban leert mij dat ook op dit gebied nog veel winst te behalen is. Het verplichten van mantelzorg maakt een echte dialoog onmogelijk. Een gesprek wordt dan in feite een monoloog.
Oproep aan bestuurders
Ik wil de oproep van Jeroen van den Oever van de Vierstroom dus teruggeven aan de bestuurders van verpleeghuizen en zorgcentra: Zorg voor een aantrekkelijk leefklimaat voor de bewoners. Dat is belangrijk en goed voor de bewoners. De ervaring leert dat je daar meer mantelzorgers mee verleidt dan via het verplicht stellen van meehelpen. Ga een echte dialoog aan met de mantelzorgers. Dat betekent hun behoeften, mogelijkheden en beperkingen serieus nemen. Eigenlijk zou ik de bestuurders hiertoe willen verplichten. Maar ik weet dat verleiden beter werkt! Bestuurders, u wordt door het implementeren van een beter leefklimaat en het voeren van een echte dialoog beloond met meer tevreden bewoners, mantelzorgers en medewerkers. Wat wilt u nog meer?
NB. Ik ken de verpleeghuizen van de Vierstroom niet. Dus het is niet aan mij om te beoordelen of Jeroen van den Oever zich persoonlijk aangesproken moet voelen over de dialoog en het leefklimaat in de huizen van de Vierstroom.
Jacques Loomans
Directeur Zorgbelang Noord-Holland