Dat hij zich zo openlijk uitspreekt in de krant, vond ik op zich al tof om te lezen. Want uitkomen voor wat fout gaat, is bepaald niet gewoon op het werk. Liever verbloemen we onze zwaktes, beperkingen en waar we ons voor schamen. Artsen en verpleegkundigen zijn daarop geen uitzondering. Des te mooier is het om te lezen dat ze in het ziekenhuis waar de anesthesioloog werkt, het Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg, iets verzonnen hebben om fouten laagdrempelig bespreekbaar te maken.
Buddysysteem
Wat dat is? Een buddysysteem. Tijdens de megadrukke werkzaamheden die corona met zich meebrengt, houdt iedereen één collega in het bijzonder in de gaten. Waardoor die anesthesioloog net op tijd van z’n collega te horen krijgt dat hij z’n spatbril moet opzetten.
Zulke buddysystemen verdienen ook in het post-coronatijdperk een plek in elke zorginstelling. Want met een buddy kun je laagdrempelig, op de werkvloer leren, vooral ook over elkaar zwaktes en fouten. Zonder dat je elkaar verwijten maakt. Je erkent simpelweg van elkaar dat je een mens van vlees en bloed bent die fouten maakt, imperfect is, hoe graag je misschien ook alles perfect zou willen doen.
Goed werkgeverschap
Ik vertelde over het belang van buddysystemen tijdens Actieleer TV, waar ik, samen met onder andere Greet Prins, bestuursvoorzitter van Philadelphia, een webinar verzorgde over goed werkgeverschap. Goede werkgevers in de zorg zijn van levensbelang, om te zorgen dat mensen in de zorg willen blijven werken. De beste werkgevers erkennen dat iedereen, van jong tot oud en van receptionist tot hartchirurg tot bestuursvoorzitter, altijd wil groeien en zich ontwikkelen, ook al zal het tempo en niveau per persoon verschillen.
Veilige werkomgeving
Maar wat voor iedereen belangrijk is om te kunnen groeien, is dat je je fouten, kwetsbaarheden, zwaktes en schaamte openlijk op tafel durft te leggen. Immers, als je verbloemt wat je nog niet weet en kunt, valt er moeilijk te leren. Wil ‘schaamtevrij leren’ gestalte krijgen, dan zijn twee dingen heel belangrijk. Ten eerste een veilige werkomgeving, waarin je je beperkingen op tafel durft te leggen. Ten tweede dagelijkse routines en praktijken waardoor je niet anders kunt dan je fouten bespreekbaar maken. Waarvan dat buddysysteem in het Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis een mooi voorbeeld is.
Instaptheater
Greet Prins voegde er een prachtig voorbeeld over Philadelphia aan toe. Daar werken ze met instaptheater. Daaraan namen al zo’n 400 cliënten en hun begeleiders en verwanten deel. Drie cliënten, mensen met een verstandelijke beperking, en drie acteurs spelen alledaagse situaties na. Bijvoorbeeld de situatie dat een cliënt graag haar rijbewijs wil halen, maar de begeleider dat verbiedt. Toeschouwers zijn Philadelphia-medewerkers en ouders van cliënten. Zo’n toeschouwer vraagt zich dan bijvoorbeeld hardop af of verbieden nodig is, want dat is toch zeker aan het Centraal Bureau voor Rijvaardigheid? Vervolgens vraagt de acteur of de toeschouwer de rol van begeleider wil overnemen, om zo te laten zien hoe hij zo’n gesprek anders aanpakt. Zo leert men steeds betere gesprekken voeren. En komen zaken boven tafel die anders verborgen waren gebleven.
Authentieke zelf
Laten we hopen dat de coronacrisis binnen afzienbare tijd voorbij is. Zodat praktijken als instaptheater weer kunnen plaatsvinden, liefst naast dagelijkse buddysystemen. Want als een ding belangrijk is om medewerkers voor de zorg te behouden, dan is het dat ze hun authentieke zelf kunnen en mogen zijn, inclusief hun imperfecties, en inclusief de ruimte om van die imperfecties te kunnen leren.
Aukje Nauta
Bijzonder hoogleraar Sioo-leerstoel ‘Enhancing individuals in a dynamic work context’ Universiteit Leiden en ambassadeur Actie Leer Netwerk