Het tv-programma Nieuwsuur blikte vorige week terug op het gebruik van beschermende middelen, zoals mondkapjes, aan het begin van uitbraak. Het item ging over verpleeghuizen, maar je zou de vraag ook kunnen stellen over de gehandicaptenzorg. Hebben zorgorganisaties hun medewerkers ten onrechte zonder beschermende middelen in situaties gebracht waar die wél nodig waren? Met alle leed van dien?
Adviezen RIVM toegepast
Het is verleidelijk die vraag te beantwoorden met wat we nu weten en een scherp oordeel te vellen. We weten nu meer over het virus dan aan begin van de crisis, al hebben we nog steeds veel vragen. De vraag is of we het als werkgevers anders en beter hadden kunnen doen met de kennis die we toen hadden?
Zorgbranches besloten, in navolging van de overheid, aan het begin van de crisis de adviezen van het RIVM op beredeneerde wijze toe te passen. Het was aan de experts om aan te geven in welke situaties beschermingsmiddelen nodig waren. Dat betekende, dat als er geen besmettingen waren vastgesteld en de afstand van anderhalve meter kon worden aangehouden, of als er slechts sprake was vluchtig contact, er geen beschermende middelen werden verstrekt. Die richtlijnen zijn tijdens de crisis vaak aangepast aan nieuwe inzichten.
Zware wissel op onze medewerkers
Als ik nu op tv een verpleegkundige hoor vertellen hoe een man die zij verzorgde haar in het gezicht hoestte en zij beiden corona kregen, dan word ik daar flink door geraakt. Het laat je je realiseren hoe zwaar de wissel is die we op onze medewerkers en de cliënten hebben getrokken en hoeveel leed en verdriet er is veroorzaakt.
Niet te snel conclusies trekken
Maar betekent het, dat we er verkeerd aan deden om naar de adviezen van het RIVM te luisteren? Als je niet op deskundigen afgaat, waar dan wel op? Welke andere bronnen hadden we dan moeten raadplegen en hoe waren we met elkaar tot overeenstemming gekomen? Het zijn vragen om goed over na te denken, maar niet om al te snel conclusies over te formuleren.
Bezoekersregeling en sluiting dagbesteding
Een ander onderwerp waarover nu discussie plaatsvindt, is de bezoekersregeling en de sluiting van de dagbesteding (of verplaatsing naar de woonlocatie) in de gehandicaptenzorg. Aan het begin van de coronacrisis bleek dat onze sector in staat is snel maatregelen te nemen. En daar was alle reden toe: we werden geconfronteerd met een onbekend virus dat zich snel verspreidde en een hoge ziektelast veroorzaakte. Bovendien waren er weinig tot geen tests en beschermende middelen beschikbaar.
De kern van de kritiek bij dit onderwerp, is dat alle aandacht naar de ziekenhuizen ging, en dat de ouderen en gehandicapten veel te laat in beeld kwamen. De kern van de huidige kritiek bij dit onderwerp is er juist teveel alleen naar ‘medische veiligheid’ is gekeken. Met die kritiek voel ik mee.
Drie belangrijke lessen
Het is belangrijk om de vraag te stellen of we het anders hadden moeten doen. Met de kennis van nu, is het anders oordelen dan aan het begin van de crisis. Met de kennis van nu, hoop ik dat we bij een eventuele nieuwe uitbraak het wel anders gaan doen. Voor mezelf heb ik er drie belangrijke lessen geformuleerd:
- Wees terughoudend met het opleggen van beperkingen. Want zo soepel als het nemen van beperkende maatregelen ging, zo moeizaam verliep het terugdraaien ervan.
- Wees specifiek. Een virusuitbraak in Brabant betekent niet per se dat je in Groningen voorzieningen moet sluiten. En mensen met beperkingen verschillen van elkaar. Sommige groepen lopen inderdaad een verhoogd medisch risico, maar anderen zijn niet minder gezond dan mensen zonder beperkingen.
- Communiceer met ouders en verwanten. Leg hen uit waarom je bepaalde maatregelen treft. En ook waarom je dat op de ene plek en voor de ene persoon wel doet en op de andere plek en voor de andere persoon niet. En luister ook naar hun verhaal.
We weten nog niet voor welke uitdagingen we geplaatst worden. Het leren van de ervaringen en formuleren van lessen draagt er in ieder geval aan bij dat we zo goed mogelijk voorbereid zijn.
Frank Bluiminck Directeur Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN)
Helemaal mee eens. De door Frank genoemde ‘geleerde lessen’ onderschrijf ik van harte. Ik denk dat een kritische zelfreflectie en het gesprek hierover met elkaar binnen en buiten onze organisaties en vooral ook met cliënten en verwanten in elk geval deze lessen oplevert. En verder vooral ons beseffen dat achteraf iedereen altijd gelijk heeft….
Pieter Hermsen bestuurder Severinus