De publieke omroep zal niet snel zeggen dat er wordt gelogen door autoriteiten, maar redacteur gezondheidszorg Rinke van de Brink van de NOS heeft dat wel gedaan. “Als er een ding zeker is in de affaire rond het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam is dat je het ziekenhuis niet kunt geloven op wat ze zeggen”, zei Van den Brink op donderdag 21 juli op de radio.
Even later moest de beschuldiging worden ingetrokken, want die berustte op een verkeerde interpretatie van een brief. Excuses van de NOS richting Maasstad volgden.
Confrontatie met feiten
Aan deze openlijke ruzie is het nodige vooraf gegaan, zo blijkt uit een zoektocht op internet. De journalist en het ziekenhuis hebben wekenlang met elkaar in de clinch gelegen. Het beeld rijst op van een ziekenhuis dat feiten die door de NOS werden voorgelegd stelselmatig bagatelliseerde of ontkende. Uiteindelijk heeft het ziekenhuis, net verhuisd naar een nieuw pand, het niet gered. De feiten – 25 doden, 1800 mensen mogelijk besmet, hygiëne regels niet goed toegepast, ruzie op de werkvloer, bestuur wist maandenlang van niets – spraken voor zich. Het ziekenhuis staat onder curatele. De reputatieschade is enorm.
Bacterie ontdekt
De NOS kwam op 31 mei met de primeur dat het Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam een resistente bacterie had ontdekt bij een van het Maasstad overgenomen patiënt. De Rotterdammers faalden bij de aanpak, was de teneur van de berichtgeving. Al meer dan een half jaar was de infectiezaak onder de pet gehouden door het ziekenhuis. Bestuursvoorzitter Paul Smits van het Maasstad ziekenhuis trok voor de NOS-camera het boetekleed aan: het was beter geweest als er eerder aan het RIVM was gemeld, zelfs al bij het eerste vermoeden van de aanwezigheid van de bacterie, zo zei Smits.
Belastende informatie
Daarmee was voor de NOS de kous niet af. De NOS kwam met meer belastende informatie over het negeren van “150 jaar oude regels” om met bacteriën om te gaan. In een reportage van 12 juli interviewde de NOS de betrokken microbioloog en bestuursvoorzitter Smits. Hun opmerkingen werden in de voice over afgedaan met “allemaal onzin” en “ook dat is niet waar”. Opnieuw: dat is opmerkelijk, de NOS doet zoiets in de regel niet. Intussen waren er 21 patiënten overleden die de bacterie hadden opgelopen. Nog niet bekend is of de bacterie heeft bijgedragen aan hun overlijden.
Inspectie
Toen de NOS op 21 juli meldde dat er nog eens vier patiënten die de bacterie hadden opgelopen in het Maasstad waren overleden de IGZ het ziekenhuis direct onder verscherpt toezicht. Causaal verband tussen de besmetting met de bacterie en overlijden is (nog) niet aangetoond. Maar daar gaat het dan ook niet om. Want volgens inspecteur-generaal Gerrit van der Wal is het bestuur van het ziekenhuis “niet in control”. Van der Wal, met gevoel voor understatement: “Men voelt de urgentie niet helemaal, dat komt in de buurt van schokkend.”
Boetekleed
Tijdens een inderhaast belegde persconferentie trok Smits voor de tweede keer in deze zaak het boetekleed aan. Er kwamen ook excuses. Smits, die er in interviews voorheen prat op ging hard te kunnen ingrijpen, zei besmuikt “nu” van alles op de hoogte te zijn wat er in zijn ziekenhuis speelt.
Hoge salarissen
Journalisten vroegen Smits wanneer hij opstapt. En net die week werd bekend dat zijn salaris het hoogste is van alle ziekenhuisbestuurders. Ook de Raad van Toezicht, die over Smits’ aanstelling en salaris gaat, krijgt een te hoge vergoeding.
Transparatie
Intussen gaan patiënten liever naar andere ziekenhuizen en vragen nabestaanden en journalisten zich af waarom het ziekenhuis nu pas transparant is. Want zij wisten al maanden dat de hygiëneregels op grote schaal werden genegeerd.
Openheid
NOS-nieuwslezers Sacha de Boer vroeg in het Journaal van 8 uur aan de verslaggever van dienst waarom de Inspectie zo laat had ingegrepen. Dat was meer een vraag voor Paul Smits. Het antwoord daarop kennen we nog niet. Smits komt zelf met tegenstrijdige verklaringen.
Vanuit communicatie- en reputatie oogpunt had de persconferentie in elk geval ruim vóór de onder toezichtstelling moeten plaatshebben. Openheid is een uitstekend medicijn.