Ziekenhuizen praten veel over portfoliokeuzen. Iedereen lijkt ermee bezig te zijn. Maar ondanks dat we het erover eens zijn dat de patiënt erbij gebaat is, de implementatie krijgt nog geen vaste voet aan de Nederlandse grond. De praktijk is uitdagend en de sleutelvraag is dan ook: hoe maak je een dergelijk traject tot een succes? Recent verbouwde ik de gang in mijn appartement en de vergelijking geeft een aantal interessante lessen.
Net als bij portfoliokeuzen is het bij de gangverbouwing een kwestie van makkelijker gezegd dan gedaan. De gang is uitdagender dan andere ruimten omdat het de doorgang is in het huis. Kun je niet meer door de gang dan kun je eigenlijk niet meer in huis. We herkennen het allemaal. In essentie is dit voor ziekenhuizen hetzelfde. Elke keus heeft effect op vele andere aspecten. Denk bijvoorbeeld aan het concentreren van spoedzorg (de ‘entree’) en de consequenties voor de bedrijfsvoering van de gehele organisatie. Of aan het ontbundelen van mammazorg en de gevolgen voor onder meer de plastische chirurgie, radiologie en het laboratorium. Elke keus is als de gang verbouwen en de gelijkenis blijkt leerzaam.
Bruikbare lessen
Drie bruikbare lessen hield ik over aan de gangverbouwing. Ten eerste is de voorbereiding essentieel. Te snel gaan in het begin betekent vertraging later in het traject. Zo kwam het voor mij toch nog als een verrassing dat de douche en het toilet dagenlang niet toegankelijk waren. Knap vervelend. Stel je eens voor dat een ziekenhuis een kinderkliniek in een gescheiden entiteit opricht en onvoldoende realiseert dat hierdoor KNO-artsen en gynaecologen niet meer beschikbaar zijn terwijl patiënten al behandeld worden. Of dat een vakgroep de volumenorm voor een bepaald type behandeling niet meer haalt doordat een gerelateerde behandeling is uitgeplaatst. Niet bepaald patiëntvriendelijk.
Ten tweede is het zaak goed te beseffen dat aspecten tegenvallen. Meestal op het moment dat je echt begint. Bij de gangverbouwing ging het om loslatende verf van het plafond vanwege kalkgebruik door vorige bewoners. Alles eraf halen kostte extra geld en tijd. ‘Gaan we dit écht doen?’ was de eerste vraag met stoppen als alternatief in het achterhoofd. Door keuzes te doorleven en grondig te onderbouwen met alle betrokkenen is er op dergelijke momenten draagvlak om door te gaan. Of het nu de verbouwing van een gang is of het uitplaatsen van laagcomplexe zorg door een UMC of STZ-ziekenhuis.
De derde les is urgentie. Urgentie kan positief of negatief zijn. Bij de gangverbouwing was de urgentie positief; het was vakantie en buiten slecht weer. Een beter moment om de klus te klaren was er niet. De vergelijking met portfoliokeuzen ligt voor de hand. Is er weinig urgentie dan kan de energie misschien te zwak zijn voor de betrokkenen om door weerstand heen te komen. Het is aan leidinggevenden om deze urgentie voelbaar te maken. Of het nu externe druk vanuit een verzekeraar of een positieve interne prikkel is. Het helpt.
Meer dan een likje verf
Natuurlijk zullen er uitdagingen zijn gaandeweg de implementatie van portfoliokeuzes. Bovenal op mensenvlak, aangezien het zaak is om zowel de ziekenhuisorganisatie, het medisch specialistisch bedrijf en haar verschillende vakgroepen, maar ook de specialisten in loondienst dezelfde lijn te laten volgen. Zelf vond ik het bij een kleine gangverbouwing al lastig genoeg om zaken goed af te stemmen met mijn vriendin en met een goede vriend. Een tweede uitdaging is de wetgeving in de zorg, die nergens zo veranderlijk is. Het gaat erom krachtig te kiezen maar ruimte te houden voor enige bijstelling. Een lastige paradox.
Daarnaast zal het ook na het traject veel tijd kosten om alles af te ronden, net zoals het bij de gangverbouwing nog veel energie kostte om het huis weer op orde te krijgen. Echter in beide gevallen is het huis weer klaar voor de komende jaren. Iets waar vooral de gebruikers en natuurlijk hoofdzakelijk de patiënt van gaat profiteren. De boodschap: portfoliokeuzen zijn zowel in de uitvoering als in het resultaat veel meer dan een likje verf…
Adviseur bij Adviestalent, een initiatief van Twynstra Gudde
