In de aanloop naar 15 maart jongstleden, met alle politieke beloftes en principiële stellingnames van dien, heb ik mij de vraag gesteld: waar heeft de zorg in Nederland de komende jaren behoefte aan om de kernwaarden van het systeem te behouden: toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid?
Geachte mevrouw Schippers, Beste Edith,
Nu u gestart bent met het opstellen van het nieuwe regeerakkoord wil ik u een aantal handvatten meegeven, om uw visie op de ontwikkeling van de Nederlandse zorg te verbreden.
De gezondheidszorg is elke verkiezing weer een onderwerp waar partijen zich mee willen onderscheiden. Zo ook deze keer, met belangrijke onderwerpen als het eigen risico, de eigen bijdrage en de positie van de patiënt, met daaraan gerelateerd vragen over marktwerking, de positie van zorgverzekeraars en de rol van de zorgprofessionals. Enkele partijen pleitten voor een Nationaal Zorgfonds als oplossing tegen bureaucratie en geldverslindende concurrentie, terwijl andere partijen meer heil bleven zien in de marktwerking, met daarin een duidelijke rol voor de zorgverzekeraar.
Rust
Onvrede over de zorg lijkt de algemene tendens te zijn, zo blijkt uit de vele media-uitingen. Onvrede over de stelselwijzigingen, inefficiënte samenwerking tussen instanties en vooral over de kwaliteit van de zorg. Denk aan het manifest van Hugo Borst en de berichten rondom het verpleeghuis van de moeder van Martin van Rijn. Een veelgehoorde kreet is dan ook: Het moet anders en beter!
Maar, is dat ‘anders’ wel hetgeen waar ons land momenteel behoefte aan heeft? De discussie moet vooral gaan over waar we heen willen met de zorg en of we bezig zijn het goede te doen. Daarin speelt rust om te kunnen (door)ontwikkelen een centrale rol. Een rigoureuze stelselwijziging past daar niet in. We moeten ons richten op behouden en verbeteren, in plaats van wéér veranderingen door te voeren voordat de vorige ingrijpende verandering überhaupt een kans van slagen heeft gekregen.
Impasse doorbreken
U staat voor een schone taak, mevrouw Schippers. Enerzijds moet geïnvesteerd worden in betere kwaliteit van zorg en anderzijds moeten de kosten naar beneden. Deze paradox moet een uitwerking krijgen in een versplinterd politiek landschap.
Maar deze ogenschijnlijke impasse is te doorbreken: in het maatschappelijk debat zien we een verschuiving van focus op zorgkosten, naar de focus op resultaten, uitkomsten en gezondheidswinst. De onderwerpen toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van zorg komen weer samen.
Een manier om deze ingeslagen weg uit te bouwen, is het creëren van verantwoorde zorg. Ook wel Accountable Care genoemd. Dit is een model dat uitgaat van een groep zorgaanbieders die samen de zorg organiseren en leveren. De zorgverzekeraar kent deze groep het totale budget toe per zorggebruiker, dat omgaat in de deelbudgetten van de deelnemende partijen. De samenwerkende zorgaanbieders leggen ook gezamenlijk verantwoording af over de kwaliteit en doelmatigheid van de geleverde zorg. Deze verantwoording leggen ze niet enkel af aan de financiers, maar eveneens aan de patiënten.
Preventie
Hierdoor ontstaat een gedeelde verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en betaalbaarheid van de geleverde zorg. Gevolg is dat het accent wordt verschoven van productie (behandeling) naar preventie. Daarbij staat de patiëntervaring voorop: levert de behandeling waarde op voor de individuele patiënt? In het Amerikaans: from volume to value.
In de VS is men er in geslaagd om, door middel van dit model, de groei van de zorgkosten op een stabiel niveau te krijgen, waar eerder jaarlijks een enorme toename van kosten plaatsvond. Het is een model waarbij de zorgprofessional wordt erkend in haar professionele autonomie en de patiënt mede regie krijgt over de behandeling. Door deze ‘shared-decision-making’ verbetert de relatie tussen de zorgprofessional en patiënt.
Regeerakkoord
Met het oog op het nieuw te vormen regeerakkoord zijn wij ervan overtuigd dat de nieuwe coalitie zich zou moeten kunnen vinden in bovenstaande boodschap. Leuzen als ‘Minder macht voor de verzekeraars’ en ‘Afschaffen van het eigen risico!’ kunnen hier eveneens een plaats in krijgen, maar de vraag is of het gesprek daarover zou moeten gaan.
De maatschappelijke opdracht voor alle partijen is om uit de bestaande paradigma’s te treden en echt een verandering in te zetten. Een polemiek kan verfrissend en soms noodzakelijk zijn, maar laten we wanneer het om zorg gaat, gewoon maar eens gezamenlijk de schouders eronder zetten!
Partner bij Arteria Consulting
