Kort geleden vertelde een meisje mij dat ze al jaren haar hulpverleners in de jeugdzorg aanspreekt met ‘meneer’ of ‘mevrouw’. Vele tientallen verschillende zorgverleners hadden haar de afgelopen jaren geholpen. Namen onthouden kón misschien nog wel, maar waarom zou je? Over een paar weken komt er toch weer iemand anders.
Het verhaal van dit meisje grijpt me aan. Omdat het zo pijnlijk duidelijk maakt hoeveel werk er in de jeugdzorg nog te doen is. Aan de jeugdzorgwerkers ligt het niet. Ze werken zich een slag in de rondte, hebben te maken met teveel bureaucratie en juist een gebrek aan collega’s. Bezuinigingen van VVD en PvdA in het vorige kabinet hebben die situatie alleen maar verergerd.
Zorgverleners en bestuurders gaan gebukt onder het aanbestedingsbeleid van gemeenten. Ze moeten concurreren terwijl juist samenwerking tussen instellingen zo belangrijk is. Maar aanbestedingen nodigen niet uit tot samenwerking, je moet goedkoper zijn dan de ander om in de toekomst je zorg te kunnen blijven verlenen.
De gemeente Heerlen heeft gebroken met deze aanpak. Zorgaanbieders werken samen in een coöperatie. Samen zijn ze verantwoordelijk voor de zorg in de gemeente en samen kijken ze welke zorg nodig is. En dat gaat verder dan jeugdzorg, omdat tegelijk ook gekeken wordt naar verslaving bij ouders, schulden en de uitzichtloosheid die soms van generatie op generatie wordt doorgegeven.
Het grote voordeel van de werkwijze in Heerlen: er is bureaucratische afrekencultuur, er zijn geen zorgarrangementen, geen ingewikkelde doorverwijzingen. Het wijkteam is verantwoordelijk en bepaalt zelf wie op welk moment zorg nodig heeft. Dat maakt snel doorverwijzen mogelijk als het moet en voorkomt dat gezinnen weken moeten wachten totdat er iets gebeurt.
Deze week debatteert de Kamer over uitspraken van de Kinderombudsman die stelt dat kinderen bovenop hun soms grote problemen ook nog te maken krijgen met een stapeling van verschillende wetten, instanties en regels. Daar moeten we het mes in zetten. Maak jeugdzorgwerkers zelf verantwoordelijk voor het werk in hun buurt. Geef ze de vrijheid, maximaal vertrouwen maar ook verantwoordelijkheid het goede te doen.