Huisarts Hans Peter Jung baseerde zich op Positieve gezondheid, het concept van arts-onderzoeker Machteld Huber. Huber legt de nadruk op de veerkracht van de patiënt en eigen regie. ‘Positieve gezondheid betekent dat je echt luistert naar de patiënt’, lichtte Hans Peter Jung destijds toe in Zorgvisie. ‘Als je daar de tijd voor neemt, betekent dat op termijn minder zorg.’
Zinnigheid
De achterliggende gedachte: niet alle gezondheidsproblemen hebben een medische oorzaak. Soms moet je het zoeken in het sociale domein. ‘Maar om dat te ontdekken, heb je tijd nodig,’ aldus Jung. ‘ Eigenlijk is het simpel. Verwijzen naar een medisch specialist lukt makkelijk in tien minuten. Maar een gesprek over de zinnigheid van die verwijzing vraagt meer. Nee zeggen kost tijd.’
Het experiment in Afferden werd mogelijk gemaakt door een bijdrage van verzekeraar VGZ, en het was een groot succes. Niet alleen het aantal verwijzingen naar de tweede lijn daalde fors, hetzelfde gold voor het aantal patiënten dat bloed liet prikken. Minder nodeloze behandelingen dus, en tevreden patiënten. Wat wil je nog meer.
Pauze
Toch was er een probleem. Het regionale ziekenhuis, dat financieel in zwaar weer verkeerde, kon het eigenlijk niet stellen zonder al die nodeloze doorverwijzingen. Om het ziekenhuis financieel weer gezond te krijgen, was omzet nodig. Dus kwam er een einde aan het experiment. VGZ noemde het weliswaar een ‘pauze’, maar dat was toch vooral een kwestie van zo handig mogelijk communiceren.
Wat mij betreft is dit een groot probleem van de Nederlandse zorg in een notendop. Passende zorg, dat nieuwe modewoord, is volgens sommigen alleen te bereiken door te schrappen in het verzekerde pakket. Maar dat is echt onzin. Passende zorg, en de kostenbesparingen die dat moet opleveren, bereik je veel sneller door de organisatie van de zorg te veranderen. Zodat we niet met z’n allen geld blijven uitgeven dat nergens voor dient.
Integraal zorgakkoord
Inmiddels zijn in Den Haag de gesprekken over een nieuw integraal zorgakkoord gaande. Dit IZA, dat in het regeerakkoord is opgenomen en dat de verschillende hoofdlijnenakkoorden moet vervangen, biedt een enorme kans op de noodzakelijke transformatie van de zorg. Maar dat vereist wel dat alle betrokken partijen bereid zijn over hun schaduw heen te springen, en open te staan voor alternatieven die wellicht niet stroken met deelbelangen, maar die voor het collectief beter uitpakken.
Aan het ministerie van VWS de opdracht om dit zo in te richten dat de financiële schade voor iedereen binnen de perken blijft. Zodat we niet langer een ziekenhuis in de lucht houden door er patiënten heen te sturen die veel beter thuis hadden kunnen blijven.
Dianda Veldman
Directeur-bestuurder Patiëntenfederatie Nederland