Nederland bruist van de nieuwe e-Health-toepassingen. Niet alleen de industrie, maar ook veel jonge innovatoren én zorgprofessionals zijn volop bezig met het ontwikkelen van nieuwe e-Health-toepassingen. Helaas crasht het merendeel na de pilotfase.
Zo’n “survival of the fittest” proces is misschien gezond en onoverkomelijk. Aan de andere kant blijft het jammer dat er zoveel energie en (veelal) publieke middelen worden geïnvesteerd in toepassingen die kennelijk niet aansluiten op waar mensen in de zorg behoefte aan hebben.
Wij merken dat ondanks alle goede bedoelingen, de behoeften en vragen van e-Health-gebruikers te weinig en vooral te laat worden meegenomen. Vaak worden de laatste prototypes wel voorgelegd aan professionals en patiënten, maar dan zijn al veel onomkeerbare keuzen gemaakt. In ons programma ‘Patiëntparticipatie & e-Health’ willen we ontwikkelaars helpen om dat slimmer aan te pakken, en met name patiënten als beoogd gebruiker beter én in een eerder stadium te betrekken.
Tijdens de Zorg & ICT beurs organiseerden we een bijeenkomst om ontwikkelaars handreikingen te geven bij de ontwikkeling van gebruiksvriendelijke e-Health-diensten. Dit deden we samen met Pharos, het landelijk expertisecentrum voor gezondheidsverschillen. Uit de overweldigende belangstelling (130 inschrijvingen) blijkt dat er grote behoefte is aan deze kennisdeling.
Meer dan mooi
Tim Kroesbergen is patiënt en daarnaast professioneel web-ontwerper, zodat hij als gebruiker én als ontwikkelaar kijkt naar hoe ziekenhuisportalen in elkaar zitten. Tim gaf complimenten voor het portaal van Rijnstate. Daar staat wat hij zoekt en nodig heeft overzichtelijk bij elkaar. Wat Tim betreft is gebruikersvriendelijkheid absoluut belangrijker dan ‘mooi’: portalen moeten vooral logisch opgebouwd zijn en overzichtelijk worden aangeboden.
Methoden genoeg
Hanneke Kip, docente en PhD student aan de Universiteit Twente, liet zien hoe je eindgebruikers in het hele ontwikkelproces mee kunt nemen: vanaf de idee-fase tot en met de lancering – en zelfs daarna. Er zijn prachtige methodieken voor het betrekken van gebruikers. Het was mooi om te zien hoe een wetenschappelijke benadering de zaal praktische handvatten gaf voor het verhogen van de gebruiksvriendelijkheid van e-Health. Belangrijke boodschap: maak het niet te ingewikkeld. Testen met een papieren prototype werkt bijvoorbeeld vaak net zo goed als een digitaal prototype van duizenden euro’s.
Rijke feedback
Chandra Verstappen, programmamanager bij Pharos, benadrukte dat gebruiksvriendelijkheid ook gericht moet zijn op de 2,5 miljoen Nederlanders die moeite heeft met lezen, schrijven en/of rekenen. Als je die groep kunt bereiken, bereik je gelijk ook de anderen. Chandra’s collega, Thea Duijnhoven, liet zien hoe een testpanel met laaggeletterden verassende inzichten gaf in hoe informatie verkeerd begrepen kan worden. Een symbool voor een knop voor vragen (een opstaande hand) werd bijvoorbeeld geïnterpreteerd als een knop om uit de website te gaan (“stop”). Jannie de Lange, lid van Thea’s testpanel, vertelde hoe de website na de verbeteringen echt bruikbaarder was geworden. Jannie vond het fijn dat ze daaraan had kunnen bijdragen. Michel Löhr van Quli, een producent van een persoonlijke gezondheidsomgeving, had vergelijkbare ervaringen. Het is indrukwekkend hoeveel feedback Quli ontving door gebruikers de ruimte te bieden. Muren vol post-its.
Echt gebruiksvriendelijk
Aan het eind van de dag concludeerde het panel van sprekers dat het altijd mogelijk is om zelfs ingewikkelde informatie simpel te presenteren. Op die manier kan e-Health voor iedereen meerwaarde krijgen – ook voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. Maar dat lukt alleen als je gebruikers van het begin meeneemt. Gelukkig heeft deze bijeenkomst daar een steentje aan bijgedragen. Zo vroeg Rijnstate direct feedback aan Tim hoe hun portaal nog gebruiksvriendelijker voor hem kan worden. Jannie bood zichzelf aan om het portaal van Quli te willen testen en Meander gaat direct aan de slag met de feedback die uit een van de deelsessies naar voren kwam. Voor mij was de belangrijkste eyeopener hoeveel er – onbedoeld – mis kan gaan in hoe informatie op een website wordt gelezen. We hebben patiënten hard nodig om echt gebruiksvriendelijke e-Health te maken.
Lies van Gennip, directeur NictiZ
De resultaten van dit seminar worden half april gepresenteerd in een kennismagazine – zie www.nictiz.nl