Afgelopen week hebben negen partijen een belangrijke intentieverklaring ondertekend. Niet alleen de umc’s, ook de andere ziekenhuizen, van groot tot klein, de huisartsen, de specialisten en de patiëntenverenigingen hebben hun handtekening gezet. Er ontbreekt er maar één: die van de minister.
Marktwerking
En waar zijn we het dan allemaal zo roerend over eens? Over de langetermijnvisie op de kankerzorg. Kanker en kanker kunnen twee totaal verschillende aandoeningen zijn. Wat heet: zelfs binnen één type kanker ontdekken we steeds meer individuele verschillen tussen patiënten. Daarmee is goede kankerzorg ook individuele zorg geworden. De marktwerking dreigde daar evenwel steeds meer roet in het eten te gooien. Volumennormen leken het effect te krijgen dat alleen de grootste centra nog oncologische zorg zouden kunnen verlenen. Zo’n centralisatie is niet per se in het belang van de individuele patiënt. Die wil uiteraard de beste zorg van de beste specialisten in de beste ziekenhuizen, maar die wil niet voor iedere controle het halve land af reizen.
Kwaliteitsverschillen
Tegelijk accepteert de patiënt natuurlijk geen kwaliteitsverschillen. In hun recente signaleringsrapport laat KWF Kankerbestrijding zien dat er nog steeds kwaliteitsverschillen zijn tussen ziekenhuizen bij de behandeling van bepaalde soorten kanker. Maar waarom zou je met minder genoegen moeten nemen omdat je toevallig dichter bij een slechter presterend ziekenhuis woont? Mede daarom hebben nagenoeg alle relevante partijen in de oncologische zorg nu afgesproken dat er overal in het land in oncologische netwerken samengewerkt zal worden.
Oncologische netwerken
In die netwerken zal in de eerste plaats expertise worden gedeeld. Specialisten zullen samen protocollen afspreken en ook meer dan ooit letterlijk bij elkaar aanschuiven voor multidisciplinair overleg. Binnen die netwerken zullen de innovaties in de zorg zo snel en gelijk als mogelijk worden verdeeld over de ziekenhuizen. Natuurlijk zal het voor bepaalde ingrepen nodig blijven dat patiënten naar gespecialiseerde centra moeten reizen, maar bijvoorbeeld de voor- en nazorg zal in nauw overleg weer dichter bij huis kunnen worden geleverd. Door de zorg in een goed gecoördineerd netwerk te organiseren kan het al langer bestaande mantra ‘dichtbij als het kan, verder weg als het moet’ echt worden waargemaakt.
Langetermijnvisie versus waan van de dag
Deze samenwerkingsovereenkomst in de oncologische zorg is een geweldig voorbeeld van langetermijnvisie die je veel vaker zou willen zien in de zorg. In de dagelijkse praktijk van ‘mijn’ umc in Maastricht heb ik nog veel te vaak het gevoel dat we op de waan van de dag moeten reageren. Er wordt ergens ‘een misstand’ geconstateerd en hup, we moeten weer zoveel fte’s vrijmaken om het vermeende brandje te blussen. Op die manier worden we steeds vaker gedwongen te investeren in zorg die uiteindelijk helemaal geen zorg blijkt te zijn.
Neuzen één kant op
Het is bemoedigend dat nu juist deze partijen in het oncologische netwerk de neuzen één kant op hebben gekregen. Want vergis u niet: veel mensen zijn hier echt over hun schaduw heen gestapt. In het verleden was nogal eens sprake van landjepik, al dan niet uit commerciële motieven. Maar in plaats van ‘wij’ en ‘zij’ wordt hier nu echt gedacht in termen van ‘ons’.
Tot nu toe heeft ‘Den Haag’ instemmend toegekeken hoe de partijen uit de oncologische netwerken de samenwerking hebben opgezet. Het is natuurlijk ook heel fijn als het veld de problemen zelf oplost zonder directe inmenging van overheid of politiek. Toch wil ik de minister van harte oproepen om in dit geval nog één stapje extra te zetten. Actieve instemming, door een belangrijke symbolische actie te ondernemen, zou een geweldige opsteker zijn voor de partijen die hier soms echt hun nek hebben uitgestoken: het zetten van haar handtekening. De overheid kan daarmee laten zien dat zij ook gaat voor langetermijnvisie.
Guy Peeters
Voorzitter Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)