De langverwachte landelijke nota gezondheidsbeleid is na een paar keer uitstel uitgekomen. Wat hoofdlijnen: 220 miljoen bezuiniging bij VWS. 18 miljoen bezuinigingen op het leefstijlbeleid.
Speerpunten
De vijf speerpunten van de preventienota: overgewicht, diabetes, depressie, roken en schadelijk alcoholgebruik blijven overeind. Maar het kabinet zet vooral in op bewegen, omdat bewegen verbonden is met de andere leefstijlen.
Kernthema’s
De nota gaat in op drie kernthema’s: bescherming van gezondheid, zorg en sport dicht bij in de buurt. Nieuw en herkenbaar voor dit kabinet is dat de overheid veel minder dan nu gaat voorschrijven wat mensen wel of niet mogen als het gaat om hun leefstijl.
Uitwerking nota
Het is belangrijk hoe het ministerie de nota straks uitwerkt. Dat is bijna interessanter dan de nota zelf. Een aantal richtinggevende principes uit de nota ziet er goed uit: gezondheidsbevordering naar buurten brengen en het versterken en bevestigen van de verantwoordelijkheid van de burger zelf zijn goede accenten. Door de nota heen worden allerlei liberale accenten zichtbaar. Net als in de kunst moet ook bij preventie meer geld komen van het bedrijfsleven. Bijvoorbeeld in de vorm van public en private partnerships.
Andere goede elementen van de nota zijn: het accent op jongeren en ouderen. De nota geeft aan dat er bezuinigd gaat worden op de leefstijl gerelateerde activiteiten van een aantal kennisinstituten zoals het RIVM, ZON en de gezondheidsbevorderende instituten. Geen geld is er meer voor campagnes en voor meer fundamenteel onderzoek.
Preventie te beperkt
Toch bevat de nota absoluut niet het beleid dat nodig is. In een situatie van toenemende chronische ziekten die vooral door eigen leefstijl worden veroorzaakt zou je verwachten dat een overheid, om kosten op langere termijn te voorkomen veel meer inzet op preventie. De grote slag die we in deze generatie moeten maken, is toch dat we volop verantwoordelijkheid nemen voor onze gezondheid in dezelfde mate als we bijvoorbeeld verantwoordelijkheid nemen voor onze gezinnen. Wat het kabinet in de nota zegt over leefstijl is wel juist, maar de actie die daar op volgt is te beperkt.
Levensverwachting
De nota begint heel tevreden met de constatering dat onze levensverwachting gestegen is tussen 2003 en 2008 met meer dan twee jaar tot 78,3 jaar voor mannen en 82,3 jaar voor vrouwen. Dat is inderdaad prachtig, maar tegelijk nam het verschil in levensverwachting tussen hoog opgeleiden en laagopgeleiden ook toe. Tot 6,9 jaar verschil voor mannen en 5,7 jaar verschil voor vrouwen. Als het gaat om gezonde levensverwachting zijn de verschillen toegenomen tot 18,8 jaar voor mannen en 16,4 jaar voor vrouwen. Ik begrijp niet goed waarom een overheid niet daar de grootste prioriteit legt: het verkleinen van de gezondheidsverschillen.
Campagne-stop
Verder kun je je afvragen waarom nu juist met de campagnes gestopt wordt. Die zouden niet effectief zijn. Maar ten eerste zijn er altijd lokale activiteiten verbonden aan die campagnes en ten tweede werkt het bedrijfsleven bij de promotie van producten en diensten wel met campagnes. Dat doen ze vast niet omdat het niets oplevert.
Als je tegenover alle mooie woorden de forse bezuinigingen ziet op preventie, op onderzoek naar preventie en op internationale uitwisseling van kennis dan bevat de nota van deze minister de juiste woorden maar de verkeerde middelen.
Magere uitvoering
Kortom, even in algemene zin bekeken: goede inhoudelijke accenten, uiterst magere uitvoering met veel te weinig inzet en gevoel van urgentie als het gaat om preventie en veel te weinig specifiek ingezet op de plaats waar zich de gezondheidsproblemen het sterkst voordoen. De 220 miljoen die deze minister bezuinigt krijgt een volgende minister weer als kosten terug. Maar dan een paar keer vermenigvuldigd.