De resultaten van Frankrijk, België en zelfs Duitsland blijven ver achter bij Nederland. Het systeem is snel, kosteneffectief en Nederlandse patiënten waarderen het met een 9,5. De OESO prijst de moed en het leiderschap van de eind 2021 aangetreden minister van VWS. Die heeft het oude overboord gegooid en samen met patiëntenorganisaties en bedrijven vernieuwing gerealiseerd.
De nood om te veranderen in Nederland was eind 2021 ook extreem hoog. Wachttijden voor vergoedingen van nieuwe medicijnen konden oplopen tot wel twee jaar. Politieke partijen in de Tweede Kamer stonden op hun achterste benen toen deze feiten aan het licht kwamen. Het in 2021 nieuwe kabinet Rutte IV kon niet langer wegkijken. Nederland was op weg om hekkensluiter te worden in Europa. Binnen één jaar ging het roer dan ook radicaal om.
Minister van de eeuw
De basis van het nieuwe systeem is, ‘meten is weten’. Het bestaat uit drie onwrikbare bouwstenen. De eerste is de aanleg van een digitale grootschalige nationale data infrastructuur in Nederland. Geld kwam snel beschikbaar uit het Nationaal Groeifonds. En daarmee werd Nederland – na Finland – het tweede land in Europa dat schoon schip maakte met het labyrint aan onsamenhangende registratiesystemen, beloftes en speculaties over het effect van behandeling. De tweede bouwsteen is in de wet vastgelegde termijnen. Zo zijn alle nieuwe geneesmiddelen in Nederland nu binnen 20 dagen na EMA goedkeuring beschikbaar voor alle patiënten die dit nodig hebben. Er is rigoureus een eind gemaakt aan de zogenaamde postcodegeneeskunde. Een onwenselijke praktijk, waarbij nieuwe medicijnen in het ene ziekenhuis wel beschikbaar zijn en in het andere niet, terwijl patiënten daarover onwetend bleven. Dat stond haaks op de solidariteitsprincipes van Rutte IV. Voor deze omwenteling werd in 2023 de minister van Volksgezondheid door alle patiëntenorganisaties in Nederland uitgroepen tot zorgminister van de eeuw.
De derde bouwsteen van het uitmuntende Nederlandse systeem is het gebruiken van transparante kosten en batenanalyses. Hiervoor is een belangrijk deel van de directie geneesmiddelen van VWS verhuisd naar het Centraal Planbureau en het ministerie van Sociale Zaken. Dat maakt het mogelijk om betrouwbaar inzicht te krijgen in de financiële opbrengsten van nieuwe behandelingen zoals stijgende arbeidsproductiviteit, minder ziekteverzuim en forse financiële besparingen elders in de zorgketen.
Dalende zorgkosten
De OESO prijst alle partijen die betrokken zijn bij deze kentering. Door het gezamenlijk hebben van een langetermijnvisie op de toekomst van innovaties en efficiëntie in de zorg, kon het nieuwe systeem het levenslicht zien. Het werkt opmerkelijk goed voor alle groepen in de samenleving, een echt systeem voor gelijke toegang.
De opsteller van de studie is opgetogen over de aanpak en spreekt over ‘the Dutch miracle’. Een wonder dat is ontstaan door een krachtige visie, politiek leiderschap en hechte samenwerking in de Nederlandse polder.
De organisatie voorspelt verder dat de totale zorgkosten in 2027 in Nederland voor het eerst in meer dan 50 jaar zullen dalen, terwijl de gemiddelde leeftijd van de bevolking nog steeds toeneemt en de economie profiteert van een gezondere beroepsbevolking.
Gerard Schouw
Directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen