Geldgebrek leidt ertoe dat steeds meer mensen niets doen met de adviezen van hun huisarts. Dat blijkt uit recent onderzoek van de Landelijke Huisartsen Vereniging naar de effecten van de economische crisis en de verhoging van het eigen risico. Zo’n 68 procent van de huisartsen heeft hier dagelijks mee te maken.
Het LHV-onderzoek waarschuwt voor het ontstaan van een nieuwe categorie zorgmijders. We kenden al de verloederde en gestoorde daklozen. We wisten al van de categorie ‘stil leed’: mensen die achter hun dichte gordijnen wegkwijnen. Maar daar komt nu een nieuwe groep bij: mensen die middenin het leven staan, het financieel echter niet langer redden en daardoor psychisch onder druk komen te staan.
Kosten
Het zijn mensen van alle leeftijden, met allerlei ziektebeelden, zowel in achterstandswijken als elders, aldus het LHV-onderzoek. Ze gaan weliswaar naar de huisarts, omdat ze zich gestrest of depressief voelen of andere klachten ontwikkelen. Maar daarna deinzen ze terug voor de kosten van een vervolg. Met op drie de kosten van medicatie, op twee de kosten van fysiotherapie en op één de kosten van psychologische hulp.
Doorgeschoten kostenbewustzijn
LHV-voorzitter Steven van Eijck doet het probleem in het NOS-Journaal van 5 juni af als “doorgeschoten kostenbewustzijn”. Maar dat lijkt wel heel kort door de bocht. Kennelijk gaat hij ervan uit dat mensen geen geld voor hun vervolgbehandeling over hebben. Want alleen als je voldoende te besteden hebt, kun je kritisch en kostenbewust afwegen waaraan je je geld uitgeeft. Dat lukt niet als je maar net uit de rode cijfers kunt blijven en uit geldgebrek moet kiezen tussen het schoolreisje voor je kinderen of psychologische hulp voor jezelf. Dan bespaar je uiteindelijk toch maar op dat laatste. Niet zeuren. Calvinistisch de tanden op elkaar. Hopen op betere tijden…
Psychische problematiek
Wat moet de ggz met dit verontrustende signaal? In elk geval doorgaan met het uitbreiden en versterken van de (verzekerde) basis ggz, zodat huisartsen en praktijkondersteuners meer mensen in de eerstelijn kunnen helpen, zelfs als ze kampen met zwaardere psychische problematiek. Die transitie van tweede- naar eerstelijns-ggz lijkt me essentieel voor mensen die laagdrempelige hulp nodig hebben om overeind te blijven.
Opbrengsten
Daarnaast zal de ggz nog veel duidelijker moeten maken wat die kortdurende hulp in de eerstelijn oplevert. In de grootschalige publiekscampagne ‘1 op de 4’ uit 2009 lag de nadruk op het grote aantal mensen dat in de ggz in behandeling is, eenvoudigweg vanwege het feit dat 1 op de 4 Nederlanders in zijn of haar leven te maken krijgt met psychische problemen. Dat verhaal – met de impliciete boodschap dat je niet gek bent als je een beroep doet op de ggz – heeft nu een extra accent nodig. Belangrijkste boodschap: we werken samen aan een oplossing van je kopzorgen. Snel, deskundig en doeltreffend. Face to face, individueel of in groepen… En waar mogelijk met effectieve online modules en apps, zodat je ook zelfstandig je mentale conditie kunt verbeteren.
Ambassadeurs
Breng daarbij ook vooral cliënten in beeld die vertellen wat zij aan hun behandeling hebben gehad, thuis, in hun relatie, op hun werk, in het omgaan met verlieservaringen et cetera. Zij zijn de beste ambassadeurs voor de sector. En het werkt nog anti-stigma ook. Kortom, laat zien wat er gebeurt in de eerstelijns-ggz en wat de meerwaarde daarvan is. Hopelijk dijt hierdoor die nieuwe groep zorgmijders niet verder uit en blijft de ggz bereikbaar voor al die mensen die nu door de crisis aan het kortste eind trekken.