Het CBS heeft vorige week de nieuwe cijfers bekend gemaakt over obesitas. Helaas blijft het aantal mensen met obesitas toenemen in Nederland. Op dit moment heeft 14% van de Nederlanders obesitas en 1% van de Nederlanders heeft zelfs ernstige obesitas.
Ondanks dat er in de media veel aandacht is voor overgewicht en het belang van gezonde voeding neemt dus toch het aantal mensen met overgewicht toe. Blijkbaar doen we niet voldoende om te voorkomen dat mensen ongezond eten. Voeding in supermarkten bevat nog steeds te veel suiker. Dit zit vaak ook in producten waar de consument geen weet van heeft. Daarnaast is ongezonde voeding nog steeds vele malen goedkoper dan de gezondere variant. Dus voor iemand met een minder ruime portemonnee is de keuze snel gemaakt. Suiker werkt daarnaast verslavend, een stukje chocolade smaakt vaak naar meer.
Complexer dan alleen eten en bewegen
Natuurlijk zou het helpen wanneer er minder verleidingen zouden zijn, wanneer we met z’n allen meer bewegen en kinderen meer buiten spelen. Maar helaas is obesitas complexer dan alleen maar te veel eten en te weinig bewegen. We kunnen gerust zeggen dat obesitas een ziekte is. De Wereld Gezondheidsorganisatie is het hier mee eens: obesitas is een chronische, invaliderende en mogelijk dodelijke ziekte!
Deze ziekte kan veroorzaakt worden door een ongezonde levensstijl. Daarnaast kan obesitas nog veel andere oorzaken hebben, zoals genetische aanleg, hormonale aandoeningen, stress of een combinatie van deze factoren.
Wanneer iemand lijdt aan ernstig overgewicht of obesitas is het vaak ondoenlijk om met behulp van conservatieve maatregelen, dus diëten en meer sporten, een gezond gewicht te bereiken. Voor deze groep kan een operatie, zoals een maagverkleining of een maagomleiding, uitkomst bieden. In totaal zijn er in Nederland ongeveer 350.000 mensen die voldoen aan de criteria voor bariatrische chirurgie. Jaarlijks worden in 19 klinieken in Nederland ca. 12.000 mensen geopereerd. Dankzij deze operatie wordt enorme gezondheidswinst behaald. Suikerziekte, hoge bloeddruk en slaapapneu zijn voorbeelden van co-morbiditeiten die na een operatie volledig kunnen genezen. Naast enorme voordelen voor de gezondheid zullen ook de totale zorgkosten enorm kunnen dalen.
Erken en behandel obesitas als een ziekte
Aan mij vorige week door verschillende media gevraagd of ik de obesitascijfers van CBS zorgwekkend vond. Uiteraard heb ik hier bevestigend op geantwoord, maar wat mij nog meer zorgen baart is dat we obesitas nog altijd niet als een chronische aandoening behandelen. Dat geldt ook voor de medische beroepsgroep. Als we met elkaar bereid zijn om obesitas als een ziekte te zien, is het ook eenvoudiger om de stap naar effectieve behandeling te maken.
Het is opvallend dat er op verschillende manieren naar levensstijl-gerelateerde aandoeningen wordt gekeken. Zo zal iemand die na een leven lang roken een longtumor ontwikkelt direct worden behandeld. En bij een doorverwijzing naar de cardioloog ivm hartklachten bij iemand die een drukke en stressvolle baan heeft (en misschien ook niet al te gezond eet en onvoldoende beweegt) zullen ook niet snel vraagtekens worden gezet.
Obesitas, een natuurlijk antwoord op een dikmakende omgeving
Maar over mensen met een ernstige mate van obesitas wordt vaak gezegd dat het hun eigen schuld is dat ze zo dik zijn (‘dan had je maar niet zoveel moeten eten’) en als het afvallen niet lukt dan ‘ontbreekt het hen aan wilskracht’. Was het probleem van obesitas maar zo makkelijk op te lossen door wat minder te eten en meer te bewegen. Iedere zorgverlener die patiënten met ernstige obesitas behandelt, weet dat er vaak al een jarenlange strijd tegen overtollige kilo’s heeft plaatsgevonden. Met behulp van diëten is het zeker mogelijk om succesvol af te vallen, maar helaas is het effect vaak tijdelijk.
Er is voldoende wetenschappelijk bewijs dat door intensief lijnen de lichaamshormonen die honger- en verzadigingsgevoel regelen verstoord raken en dat de verbranding van voedsel in het lichaam afneemt. Doordat deze lichamelijke processen van slag zijn geraakt door het lijnen, zal je na staken van het dieet uiteindelijk juist meer aankomen in gewicht. Wetenschappers zien obesitas eerder als een biologische respons op prikkels uit een ‘dikmakende’ (obesogene) omgeving dan een eenvoudig bijverschijnsel van onze voedingsindustrie die je simpel kan tegengaan door wat discipline in je eet-en beweegpatroon aan te brengen.
Obesitas is daarom een zorgwekkend probleem. De komende jaren zullen er veel nieuwe maatregelen op het gebied van preventie moeten worden ingevoerd. Gezond en niet te veel eten, voldoende lichaamsbeweging zijn belangrijk om een gezond gewicht te kunnen behouden. Maar voor de groep met ernstige obesitas, de groep voor wie conservatieve maatregelen niet effectief zijn gebleken en die vaak al bijkomende aandoeningen ten gevolge van overgewicht heeft ontwikkeld, kan een operatie een duurzame oplossing bieden.