De coronacrisis wordt steeds heviger. De toon van onze regering wordt strenger; Nederland raakt steeds verder in crisismodus. Afwijken van adviezen wordt strafbaar. En juni is nog ver weg. Hoewel dit soort draconische maatregelen in tijden van crisis nodig zijn, is het van cruciaal belang dat we tijdens deze fase nadenken over de voorwaarden waaronder de crisismaatregelen straks kunnen worden afgebouwd. Want hoewel crisismaatregelen Nederlanders beschermen tegen het coronavirus, zijn ze in potentie schadelijk voor de gezondheid van een groot deel van de samenleving.
Leerzame lessen
Sinds eind 2019 werken wij vanuit de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving aan een advies voor de Tweede Kamer over de organisatie en financiering van de acute zorg in Nederland. Hoewel dit rapport nog niet is afgerond, leert de huidige crisis dat de organisatie van de acute zorg onder druk vloeibaar is. Samenwerking tussen zorgaanbieders komt ineens van de grond, het werk van zorgprofessionals krijgt eindelijk de terechte waardering en veel mooie zorginnovaties zien het licht. Bovendien is de Rijksoverheid terug als sterke regisseur van het acute zorgstelsel. Leerzame lessen.
Meer dan alleen corona
Toch is het van belang dat we verder denken dan de huidige crisis met bijpassende retoriek van strijd, helden en covidiots. Want hoewel crisismaatregelen dapper en noodzakelijk zijn, is er ook een groot deel van de samenleving dat lijdt onder de huidige situatie. Denk aan kinderen die in een kwetsbare situatie thuis zitten, eenzaamheid in verpleeghuizen. Of aan de GGZ-patiënten die noodzakelijke behandelingen missen. Patiënten die (te) lang moeten wachten op een diagnose en daardoor hun overlevingskans zien dalen. Ook dit veroorzaakt potentieel grote maatschappelijke- en gezondheidsschade. Acute zorg is meer dan alleen corona.
Onzekere tijden
Vanuit verschillende hoeken uit de samenleving klinkt het pleidooi om goed na te denken over de proportionaliteit van de huidige maatregelen. Zo pleitte Marli Huijer er deze week voor, dat de angst voor het sterven niet het enige motief mag zijn in de besluitvorming over de coronacrisis. Daarnaast is er kritiek op de interpretatie van besmettings- en sterftecijfers. Is het logisch crisismaatregelen aan te scherpen, als de effecten van eerdere maatregelen nog niet zichtbaar zijn? Kortom, hoe weten we dat de maatregelen die we nu nemen proportioneel zijn? Het antwoord op deze vraag kunnen we helaas nu onmogelijk weten. Daarvoor zijn er te veel onzekerheden. We moeten, zoals Mark Rutte aangaf ‘met 50 procent van de kennis 100 procent van de besluiten nemen’.
Van crisissituatie naar complexe situatie
Wat we wel weten is dat de huidige crisis eindig is en het normale leven weer opgestart zal worden. Daarom is juist belangrijk dat er nu nagedacht worden over de voorwaarden waaronder de crisismaatregelen kunnen worden afgebouwd en dat dit niet onnodig lang duurt. Dat geeft mensen perspectief in deze onzekere tijd. Bovendien verplicht dit tot het maken van een proportionele afweging tussen verschillende maatschappelijke belangen. Want als de crisis onder controle is, wordt de situatie complexer. Dan zijn de zorghelden van nu weer gewone mensen. En dan moeten ingewikkelde beslissingen gemaakt worden, waarbij verschillende perspectieven en belangen moeten worden afgewogen. Dat vraagt minder om daadkrachtige doeners, maar om bescheiden bestuur met oog voor alle perspectieven in de samenleving.
Jan Kremer en Luuk Hoff
Raad voor Volksgezondheid en Samenleving
In deze reeks verscheen eerder: Jet Bussemaker: In het oog van storm corona: whatever it takes
Bovenstaand artikel raakt mij. Het geeft mij, net als het artikel van Marli Huijer, het gevoel dat er ergens in Nederland nog meer mensen zijn, die net als ik inzien dat deze maatregelen niet zaligmakend zijn en zo kort mogelijk moeten duren om de gezondheidsschade, als gevolg van deze maatregelen, zo klein mogelijk te houden.
Privé en in mijn werk als Psychodynamisch Coach en adviseur van Zorgboeren, zie ik steeds vaker mensen om mij heen die niet goed om kunnen gaan met de huidige situatie en daardoor psychische klachten krijgen.
Een van mijn cliënten noemde een gevoel van onmacht, een ander kon even alleen maar huilen omdat het allemaal teveel werd.
Vandaag sprak ik een verstandelijk beperkte dame, die gelukkig nog naar dagbesteding kan. Haar sociale leven buiten de dagbesteding ligt volkomen stil en zij zit helemaal alleen in haar woning. Deze dame ken ik al enkele jaren, zij houdt zich goed staande in de maatschappij, ondanks haar handicap. Nu zag ik een dame die niet meer in staat was om rustig te praten of zich te concentreren op het onderwerp. Zij zat zeer onrustig op haar stoel en zei steeds weer, ik weet het even niet meer, ik kan nu echt niet meer goed nadenken.
Ik heb een goed gesprek met haar gehad over de situatie, onduidelijkheden en over mogelijke oplossingen om de situatie voor haar iets dragelijker te maken.
Gelukkig heeft zij de mogelijkheid om met een hulpverlener te praten die er voor haar is en met haar samen op zoek gaat naar een ‘oplossing’. Hoe moet dit zijn voor al die gehandicapten, ouderen en psychiatrisch patiënten die geen GGZ zorg meer krijgen of die hun begeleider uit de WMO moeten missen, terwijl zij eenzaam en in chaos thuis zitten.
Ik vraag me af hoeveel van hen nu al heel veel gezondheidsschade hebben als gevolg van deze twee weken?
Astrid
De genomen maatregelen zijn goed voor een bepaalde periode daarna weer afbouwen en accepteren dat niet iedereen te redden is. Het gaat om de balans reguliere en acute (lees corona zorg) en de stagnerende economie.