Er is veel gaande in de ouderenzorg. De zorg moet anders en vanwege de vergrijzing ook vooral efficiënter en effectiever. Maar over wie hebben we het als we over ouderen spreken? Ouderen als homogene groep?
Niets is minder waar, maar de organisaties die zich ermee bezig houden lijken geen onderscheid te maken. Zo kun je bij de meeste woningcorporaties vanaf 55 jaar een seniorenwoning huren, terwijl de overheid heeft bepaald dat we zeker tot 67 jaar kunnen werken. Wanneer behoor je dan tot de doelgroep ouderen?
Ouderen worden niet alleen geclusterd op leeftijd, maar ook op ziekte, bijvoorbeeld dementie. Men spreekt over dementerenden, alsof je geen eigen identiteit meer hebt, maar tot je ziekte bent verworden. De PG–afdeling is nog een gebruikelijk term met de daarbij behorende PG-bewoners en PG-huiskamers. Dan hebben we ook nog de PG-dagbehandeling en de PG-medewerkers. Het is niet alleen taalkundig onjuist, maar werkt, in mijn ogen, zeer stigmatiserend.
Inzichten
Er bestaan inmiddels veel verschillende inzichten over de ouderenzorg en veel organisaties houden zich met de ontwikkelingen in de ouderenzorg bezig. Maar schijnbaar zonder onderscheid des persoons. Zo zijn in de brochures voor wonen en zorg met name blanke ouderen gefotografeerd en de echtparen staan veelal afgebeeld als man en vrouw.
De diversiteit die wij voor onszelf in het dagelijks leven zo vanzelfsprekend vinden is in de ouderenzorg ver te zoeken. Niet in denken, niet in doen en helemaal niet in de taal die we gebruiken. Als we de Partij van de Ouderen moeten geloven worden ze allemaal onderdrukt en is iedere oudere armlastig en niet in staat een eigen wending aan zijn of haar leven te geven.
Ouderenparade
Wat zou kunnen helpen? Een ouderenparade eenmaal per jaar door de Amsterdamse grachten? Ouderen die op kleurige en fleurige schepen benadrukken dat ze er in al hun diversiteit bij horen? Een eigen regenboogvlag met een grijze wimpel die vrolijk wapperend in de wind aandacht vraagt om de verschillen die er zijn te respecteren?
Of heffen we de ouderenzorg op en hebben we het over oudere mensen en over zorg? Dan gaan we uit van de mens en zijn eigen leefwijze en de zorg en ondersteuning die nodig kan zijn bij het ouder worden, maar die van mens tot mens kan verschillen, net als alle andere vormen van zorg. Ik denk dat het zo gek nog niet is om dit te doen, want in 2030 zijn er ruim 3 miljoen mensen ouder dan 70 jaar, dat is bijna 20 procent van de Nederlandse bevolking.
Divers
Deze 20 procent van de bevolking is zeer divers met verschillende sociale en culturele achtergronden. En vanwege de omvang steeds meer bepalend voor de maatschappij, de consumptie, de economie en het ritme van de samenleving. “Je bent jong en je wilt wat” zal de komende tijd langzaam verglijden naar “laat mij m’n eigen gang maar gaan, laat me, laat me, ik heb het altijd zo gedaan”.
Anneke Nijhoff
Conceptontwikkelaar FAME groep
