Spreekt u weleens met oudere mensen? Zeventigjarigen, tachtigjarigen. Vast wel. Vitaal, verstandig. Nog altijd scherp van geest. Hoog opgeleid. Maatschappelijk geslaagd. De Zwitserleven-generatie.
Laatst ontmoette ik een actief echtpaar, hij 84, zij 80. Op mijn vraag of ze al een elektronisch patiëntendossier hebben, zeiden ze “Nee.” En, in één adem: “Wij zijn digibeten.”
Zij heeft een IPhone en een laptop, hij een mailadres, maar daar kijkt hij nauwelijks op. Digitaal contact met het ziekenhuis, de gemeente of de zorgverzekeraar? Ze weten echt niet hoe dat moet. Wat DigiD betekent en waarom een Burgerservicenummer nodig is, gaat aan hen voorbij. Geen idee. Keine blasse Ahnung. “Niemand houdt rekening met ons. Wij zijn buitengesloten van dat systeem.” DigiD, leg ik uit, is een persoonlijke code met een gebruikersnummer. Daarmee kun je met de Belastingdienst communiceren, of met de gemeente. Gelukkig zijn ze nog goed ter been en hebben ze geen gehandicaptenpasje nodig.
Maar toch. De Nederlandse overheid loopt voorop met de digitalisering van haar diensten: e-health is het helemaal, vindt minister Edith Schippers van Volksgezondheid (VVD). Daar wordt internationaal mee gepronkt. Prima voor de reputatie, mooi voor de slimme dertigers en veertigers die met de computer zijn opgegroeid. Maar waardeloos voor ouderen. De helft van de Nederlandse 75-plussers heeft geen aansluiting op internet, zo blijkt. Algauw een half miljoen mensen. Daar komen honderdduizenden ouderen bij die niet eens weten hoe ze internet moeten gebruiken.
Smartphone
Nog zo’n cijfer. Tachtig procent van alle Nederlanders tussen de 12 en 80 jaar heeft een smartphone; bij 75-plussers is dat maar 13 procent. Ook zij tellen niet mee. Een groeiende groep ouderen komt nooit terecht op de digitale snelweg. Zonder een attente dochter, zoon of buurman zijn ze geïsoleerd. Laatst las ik dat liefst een op de negen Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd is. Dat zijn 1,3 miljoen digibeten. Inclusief 65-plussers gaat het om 2,5 miljoen digibeten, aldus de Rekenkamer.
Tel uit je winst: Stil verdriet. Voor hen is de toekomst al opgehouden. Zouden beleidsmakers en de whizzkids van de e-road daar wel eens bij stilstaan? Ik vrees van niet. En dat is zorgelijk, voor een land dat het probleem van de ouderenzorg wil oplossen met eHealth.
Willem Wansink
Publicist