Haiku over ouderen(zorg):
Verpleeghuis in stijl
Geen muren naar wijk en dorp
Expert in lang thuis
Volgens de Actieagenda Wonen moet de verpleeghuiscapaciteit in de komende kabinetsperiode uitbreiden met 25.000 plaatsen, een vastgoedopgave van € 5 miljard. Wie denkt dat de verkiezingsprogramma’s daarvan goede nota nemen, komt bedrogen uit. FVD komt met één enkel punt: “In stand houden en waar mogelijk uitbreiden van verzorg- en verpleeghuizen.” De Actieagenda Wonen schudt ons wakker: tot 2040 zijn 75.000 tot 120.000 extra verpleeghuisplaatsen nodig. Is dat echt nodig en waar is de goudpot? ActiZ onderzocht dat de zorgaanbieders plannen hebben voor ‘slechts’ 14.000 plaatsen. Die vergen nog financiële afspraken met de zorgkantoren. Voor de aanvullende 11.000 plekken is ondersteuning van de overheid nodig, met meerjarige afspraken en reële tarieven, aldus de Actieagenda.
Stapsgewijs verder met kwaliteit
Vele partijen beloven altijd plek in een verpleeghuis als het thuis niet langer gaat. Maar er zijn nu al 20.000 wachtenden! De politiek blijft hangen bij kwaliteit, extra aangespoord door de coronacrisis. PvdA wil naast meer en beter opgeleid personeel ook meer geld en aandacht voor welzijnswerk in verpleeghuizen. D66 pleit voor een nationaal programma om verouderde verpleeghuizen te moderniseren. VVD stuurt op strakke afspraken tussen zorgkantoren en verpleeghuizen over nieuwe vormen van zorg, digitale ondersteuning en scholing van medewerkers. “Op deze manier gaan we door met de verbetering van de kwaliteit in de verpleeghuiszorg.”
Natuurlijk zijn we tegen administratieve lasten. DENK stelt: “Er moet einde komen aan de schrijnende situaties in verpleeghuizen met personeelstekorten en ouderen die worden verwaarloosd. Daarom een wettelijk minimum van twee gekwalificeerde zorgmedewerkers per acht patiënten in een verpleeghuis en afschaffen overbodige registratie zodat er meer tijd is voor patiënten en hygiëne.” PVV denkt dat te schrappen door één tarief in thuiszorg en verpleeghuis. SGP legt de bal bij de verpleeghuizen zelf: “De zorg is overwoekerd door kaders, handreikingen en richtlijnen. Hierin moet drastisch worden gesnoeid. Hier ligt ook een opgave voor zorginstellingen zelf. Regeltjes die zij zelf opstelden, moeten ze durven schrappen.”
DENK bepleit voorts cultuur-sensitieve zorgverlening, met verplichte contractering. PvdD voegt nog wat sympathieke dingetjes toe zoals huisdier mee naar verpleeghuis, plantaardige opties op het menu en elke dag vers fruit. Dat is geen antwoord op de fundamentele vraag of al die verpleeghuiscapaciteit haalbaar en wenselijk is.
Geen urgentie voor volumevraagstuk
CDA laat meer verpleeghuizen bouwen voor liefdevolle zorg aan de meest kwetsbare ouderen. Prima, maar getalsmatige of financiële duiding ontbreekt. Zo stelt Lijst Henk Krol LHK: “Er komen voldoende verzorgings- en verpleeghuizen. Het rijk gaat zelf verpleeghuizen bouwen, bedoeld om mensen een waardige laatste levensfase te geven.” CU komt ook niet verder: “Ondanks de nadruk op zorg thuis en gemeenschappelijke woonvormen zijn er de komende 20 jaar meer verpleeghuisplekken nodig.” Meer urgentie bij PVV: “Er ligt een duizelingwekkende bouwopgave. Er zijn tienduizenden nieuwe verpleeghuisplekken nodig en tienduizenden nieuwe aangepaste woningen voor al die ouderen die thuis blijven wonen en slechtziend of slecht ter been worden. We hebben een minister voor ouderenhuisvesting nodig om ervoor te zorgen dat het niet bij plannen maken blijft.”
Tussenvoorzieningen als redmiddel
VVD focust op meer toekomstbestendige woningen en kleinschalige woonvormen, in combinatie met meer verpleeghuisplekken, “zodat iedereen kan kiezen waar hij of zij oud wil worden en niet op een wachtlijst terecht komt”. SP steunt dat: “wachtlijsten voor verpleeghuiszorg zijn uit den boze, ouderen moeten voortaan kunnen kiezen tussen goede zorg thuis, of een fijne plek in een kleinschalig Zorgbuurthuis.”
Ook D66, GL en PvdA zien de toekomst in zorg buiten het verpleeghuis. Net als 50PLUS: ”Ook zwaardere verpleegzorg kan gewoon aan huis geleverd worden”, in verschillende woonvormen, tijdelijke opnames in verzorgingshuizen en logeerzorg voor mantelzorger. CU reserveert € 1 miljard voor nieuwe woonzorgconcepten om de verpleeghuissector te ontlasten en beter aan te sluiten bij de wensen van ouderen.
Het moet dus gaan over een continuümbrede bouwcultuur (zie derde blog). Het is niet op te brengen de verpleeghuiscapaciteit te verdubbelen, we zullen moeten ontzorgen en bouwen aan een breed palet beschut wonen. Ook vergt dat miljarden en andere stelsels. Het verpleeghuis evolueert dan naar twee speerpunten: geriatrische revalidatie en laatste levenseinde bij complexe comorbiditeit en dementie.
Robbert Huijsman
Hoogleraar management en organisatie van ouderenzorg (Erasmus Universiteit) en directeur/bestuurder van Geriant.