Het regeerakkoord heeft een fikse bezuiniging voor de ouderenzorg in petto. Maar niet alleen dat: ook wordt de ouderenzorg compleet uit elkaar getrokken.
Wonen wordt zelf huren; welzijn, begeleiding en verzorging gaan naar de gemeente en verpleging gaat naar de eerstelijnszorg. Natuurlijk, Nederland heeft de mooiste maar ook de duurste ouderenzorg ter wereld, en ook senioren geven al lang aan dat ze het liefst zo lang mogelijk thuis willen blijven. Dat rechtvaardigt een transitie, maar gaan we de ouderenzorg dan opknippen of juist samenbrengen?
Ouderenzorg bijeen brengen
Er zijn goede redenen om de ouderenzorg bij elkaar te houden. In de eerste plaats inhoudelijk: senioren willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen en scheiden van wonen en zorg prikkelt om de woonkwaliteit te verbeteren. Maar zeker als het gaat om zwaardere zorgvraag is het wenselijk dat wonen, zorg en welzijn op een aantrekkelijke, veilige en vooral ook betaalbare manier bij elkaar kunnen worden gebracht. Geclusterd wonen zal dan aantrekkelijker worden gelet op de directe beschikbaarheid van voorzieningen en de mogelijkheden voor activiteiten en ontmoeting.
Financieel en organisatorisch
In de tweede plaats financieel en organisatorisch. De bezuinigingen op de ouderenzorg zullen alle betrokken partijen zwaar onder druk zetten, zeker omdat de verwachtingen van senioren niet zullen afnemen. Gemeentes zullen een zware dobber hebben om aan deze verwachtingen te voldoen nu ze behalve voor huishoudelijke zorg en woningaanpassingen ook verantwoordelijk worden voor begeleiding en vooral voor verzorging. Zorgaanbieders en woningcorporaties moeten zich voorbereiden op krimp en impairment, terwijl ze hun traditionele dienstverlening waaronder huishoudelijke zorg, dagactiviteiten en restaurants in korte tijd moeten ombouwen naar private arrangementen.
Zelfstandigheid
Senioren zullen al flink moeten wennen om in de toekomst ook bij zwaardere zorgvragen alles zelfstandig te moeten regelen en af te rekenen. Ook in dat opzicht is het van steeds groter belang om betaalbare arrangementen van wonen, zorg en welzijn in stand te houden. Gemeentes en maatschappelijke organisaties zullen bij voorkeur intensief moeten samenwerken om deze betaalbare arrangementen in stand te kunnen houden en onnodige kapitaalvernietiging te voorkomen. Een voorheen intramuraal verzorgingshuis verdient het om een kans te krijgen de appartementen tegen aanvaardbare condities te verhuren en het restaurant met gemeentesteun in te zetten voor begeleiding, ontmoeting en inloop.
Regio
Als we op regionale schaal willen samenwerken om wonen, zorg en welzijn betaalbaar te houden zullen gemeentes en maatschappelijke organisaties met elkaar aan de slag moeten om gezamenlijk plannen te maken voor wijken om voorzieningen op pantoffelafstand bereikbaar te houden voor senioren. Ook zullen zorgaanbieders onderling intensiever samen moeten kunnen werken om verzorging en verpleging op elkaar afgestemd te kunnen houden. Dat vereist afstand nemen van marktwerking en denken aan vormen van regionale pooling van middelen uit verschillende financieringsstromen. En wat als dat allemaal niet zou kunnen op lukken? Kijk dan eens in landen als Engeland, Duitsland of de Verenigde Staten, waar senioren die onvoldoende middelen hebben om private voorzieningen te betalen noodgedwongen en onderverzorgd te lang thuis blijven wonen.
Guus Bannenberg
Voorzitter Corona Wonen