Dankzij onze verzorgingsstaat is er solidariteit met mensen die het moeilijk hebben in onze samenleving. Denk aan de zorg, aan het progressieve belastingregime, aan de werkloosheidsuitkering, aan de steunmaatregelen tijdens de coronacrisis 19 voor ondernemers en werkenden. Ja, en diezelfde overheid heeft andere zwakkeren ook fors in de steek gelaten. Denk aan de kinderopvangtoeslag-affaire: een meer dan grove nalatigheid.
Zorgbonus
Met de verzorgingsstaat mogen we dan heel blij zijn, toch wringt er iets. Verwachten we niet te veel van de overheid? Te beginnen met de zorgbonus.
De zorgbonus, afgedwongen via het parlement, is een heel ingewikkelde uitkeringssysteem geworden, waarmee uiteindelijk weinigen blij zijn gemaakt. Hadden we dat in de eerste lockdown niet beter in de samenleving – ofwel zonder overheid – kunnen oplossen? Een nationale oproep om een bedrag te storten in een landelijk corona-zorgfonds. Of een fonds gelieerd aan elke zorginstelling? Zodat de mensen in dorp, stad en regio direct – via de zorgorganisatie – hun zorgverleners collectief kunnen belonen.
Ik denk dat dat net zoveel geld opgebracht had als de extra overheidsinvestering. De ene persoon stort 10 euro, de ander met gemak 1000 euro. Zo hadden we minder administratieve rompslomp via overheid kunnen hebben én minder collectieve lasten, die terugverdiend moeten worden.
Tweedeling in de samenleving
Daarmee kom ik op de tweede solidariteitskwestie. Het is bekend dat het coronajaar de tweedeling in de samenleving verdiept heeft. De ‘haves’ hebben minder uitgegeven en hun spaarpot gespekt; vele ‘have-nots’ hebben het – juist in het coronajaar – heel zwaar gehad. Mijn vraag aan de ‘haves’: wie heeft het afgelopen 10 tot 20 procent van zijn extra spaargeld gestort in een goede-doelenfonds (of anderszins) voor de have-nots?
Ongezond geleefd
En dan tot slot een vraag aan degenen die anderen verwijten niet solidair te zijn met de samenleving omdat ze zich niet hebben laten vaccineren. Dan zou je consequent moeten zijn en dit verwijt ook moeten uiten aan degenen die ongezond geleefd hebben en dus een veel hoger risico hebben in het ziekenhuis te belanden. Zover zou ík niet willen gaan. Wij kunnen nooit weten of degene die zich niet gevaccineerd heeft zich in stilte vele jaren solidair heeft getoond met de samenleving door heel gezond te leven, daarmee geen beroep te doen op de zorg (en collectieve lasten) en als gezonde gastheer het virus buiten de deur houdt.
Solidariteit hangt samen met broederschap en zusterschap: dat begint ‘horizontaal’ met openheid en respect naar elkaar en in gesprek blijven, ook als je het met elkaar oneens bent, en ‘verticaal’: kunnen we het in de zorg zelf oplossen in plaats van steeds naar de overheid kijken. Ik hoop dat corona een versnelling is naar een Civil Society.
Theo Schraven
Bestuursadviseur