Een man in een rolstoel wordt door de draaideur het ziekenhuis binnengereden. In de begeleidende tekst staat dat hij enorm opziet tegen zijn afspraak en bang is dat hij te lang gewacht heeft. In de spreekkamer luisteren een man en een vrouw naar de arts. Volgens de tekst begrijpen zij hem niet helemaal.
In een andere spreekkamer staart een vrouw de arts aan. De tekst geeft aan dat zij te geschokt is om de behandelopties te horen. Verderop huppelt een jongetje door de gang. Bij hem staat dat zijn oren eindelijk weer beter zijn.
Dit zijn elementen uit de film Empathy van de Cleveland Clinic. Een film waarvan ik, elke keer als ik hem zie, tranen in mijn ogen krijg. Omdat deze in een notendop zo helder weergeeft dat gezondheid en het ontbreken ervan van wezenlijk belang zijn voor hoe het met ons gaat. In 4:24 minuten wordt het mooie en tegelijkertijd complexe van het werken in de zorg neergezet. De kijker krijgt een ‘ondertiteling’ van de gedachten of emoties van de mensen in de film. In de werkelijkheid is die ondertiteling er niet. Het is aan de zorgverlener om zo goed mogelijk te achterhalen wat de patiënt denkt of voelt.
Communicatie
Als mediator houd ik me bezig met de (verstoorde) communicatie tussen mensen. Een aantal jaren geleden kwam ik in aanraking met een werkwijze die mij erg aansprak. De basis ervan is de gedachte dat we als mensen behoefte hebben aan zowel autonomie als verbinding met anderen. Als de invulling van deze behoeften in balans is, communiceren we op een constructieve manier met elkaar. Bij een conflict is deze balans verstoord. Mensen staan niet meer in hun kracht en raken steeds meer op zichzelf gericht. Dit heeft een negatieve impact op de manier waarop ze met elkaar communiceren en dat resulteert in een conflict. Pas als partijen weer in hun kracht komen en in staat zijn om de ander te zien, ontstaat een goed gesprek en krijgen mensen meer helderheid over hun situatie, over wat ze van de ander vinden en hoe ze verder willen.
Ziek zijn doet iets met ons gevoel van autonomie. We worden afhankelijk van de zorg en kennis van anderen. Deze situatie is, bewust of onbewust, van invloed op hoe we communiceren; wat we horen, wat we denken, wat we wel of niet zeggen en hoe we dat doen. Ik heb dit van dichtbij meegemaakt toen mijn moeder kanker kreeg. Zij was een zelfstandige, goed opgeleide vrouw met een eigen carrière, kreeg pas op latere leeftijd kinderen, hield van lezen en tuinieren. Ze was niet bang om dood te gaan, wel om afhankelijk van anderen te worden. Dat maakte haar onzeker en verdrietig. Ze was boos dat ze niet meer kon eten, dat ze zich rot voelde, dat ze geen grip had op hoe het zou lopen.
Verbinding
Wat haar hielp, waren juist die zorgverleners die haar het gevoel gaven dat ze haar zagen als een medemens in een moeilijke situatie. Ze waren, door de verbinding die ze met haar maakten en de manier waarop ze naar haar luisterden en met haar in gesprek waren, in staat om haar in haar kracht te zetten. Zodat zij haar eigen keuzes kon maken. Ik heb daar bewondering voor, zeker omdat ik me realiseer dat zorgverleners, net als patiënten, mensen zijn. Met hun eigen ervaringen en emoties. Patient empowerment is daarom mensenwerk in optima forma.
Een vrouw in uniform staat in de lift. De woorden naast haar hoofd zeggen dat zij net gescheiden is. Haar collega heeft net gehoord dat hij vader wordt. Bij het bed van een patiënt staat een verpleegkundige. Zij heeft bijna twaalf uur achter elkaar gewerkt. Een arts loopt door de gang. Hij is zeven jaar kankervrij. Een lachende poli-assistente geeft een kind een sticker. Zij had zelf graag kinderen gehad.
Anja Bekink
Mede-eigenaar CEO Lab
Leer wat voor uw organisatie belangrijk is om uw patiënten, medewerkers en leiders met open armen te ontvangen. Kom op 7 juni 2018 naar het congres Open armen in De Doelen in Rotterdam.