De discussie over de langdurige zorg wordt te vaak verengd tot het debat over de toekomst van de ouderenzorg. Dat is onterecht, omdat het in de langdurige zorg ook gaat om de zorg en ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking.
Gehandicaptenzorg en ouderenzorg
Hoewel natuurlijk ook in deze sector gekeken moet worden naar bezuinigingen, is dat een ander verhaal dan dat van de ouderenzorg. Het verhaal over mensen met een verstandelijke beperking moet ook worden verteld; de discussie over de toekomst van deze sector moet nu worden gevoerd. Met de bezuinigingen van het lente-akkoord in het achterhoofd lijkt het er namelijk op dat diverse verworvenheden van mensen met een verstandelijke beperking, waarvoor lang is gestreden, in no-time de nek om worden gedraaid. De verkiezingsprogramma’s van PvdA en VVD geven hierbij weinig aanknopingspunten voor optimisme. En dat terwijl het de laatste jaren terecht gaat over participatie en maatschappelijke ondersteuning.
Langdurige zorg
Het punt waarop de gehandicaptenzorg fundamenteel verschilt van andere vormen van langdurige zorg, is dat het hier gaat om ‘een leven lang’ zorg en ondersteuning. Dit is echt onverzekerbare zorg, waar de AWBZ ooit voor in het leven is geroepen. Gelukkig betekent langdurige zorg in dit verband al jaren niet meer dat mensen met een verstandelijke beperking in instituten worden opgeborgen, weg van de maatschappij. Het betekent wel dat nagenoeg alle mensen met een verstandelijke beperking vanaf hun geboorte behoefte hebben aan zorg en ondersteuning. Hoewel er grote verschillen bestaan tussen organisaties binnen de sector, kan worden gezegd dat de differentiatie in de ondersteuningsvormen de afgelopen decennia enorm is toegenomen. Dat is zowel inhoudelijk-ideologisch als financieel een goede zaak. Kinderen blijven doorgaans zo lang mogelijk thuis wonen en ook bij (jong)volwassenen wordt gekeken naar de ondersteunings- en zorgbehoefte die wordt gevraagd en nodig is. Daar waar het niet nodig is, is 24-uurs zorg niet meer aan de orde.
Risico’s debat
Het huidige debat over de langdurige zorg en het gebrek aan aandacht voor de gehandicaptenzorg, impliceren een aantal risico’s. Een groot risico is dat het niet meer om de inhoud en een visie op de maatschappij gaat, maar alleen nog om een bedrag of een financieel percentage dat moet worden bezuinigd. In dit kader geldt als voorbeeld de bezuinigingen op het vervoer die in 2013 van kracht worden en die zelfs de NZA als onrealistisch heeft bestempeld. Door deze bezuiniging worden veel organisaties gedwongen ten minste de keuzevrijheid van hun cliënten drastisch in te perken! Tevens is een reëel risico dat mensen minder dagbesteding krijgen en meer thuis moeten blijven. Hierbij geldt gemiddeld genomen dat organisaties die veel werk hebben gemaakt van kleinschalige zorg en maatschappelijke participatie, weg van de grootschalige instellingsterreinen, daarvoor nu de rekening gepresenteerd krijgen.
Verworvenheden
Als de discussie over de gehandicaptenzorg niet wordt losgezien van die van de ouderenzorg, is het risico aanwezig dat bij bezuinigingen de verdeelsleutel wordt bepaald op basis van rekenkundige exercities. De kans is dan reëel dat vele verworvenheden teruggedraaid worden. Deze omvang en aard van bezuinigingen zijn namelijk prikkels voor grootschaliger organiseren, al dan niet via fusies van organisaties, met alle effecten van dien.