Heeft dat nou nog wel zin, een psycholoog voor zulke oude mensen? Inmiddels is wel duidelijk dat ook bij ouderen psychotherapie werkzaam is.
“Ga je naar dat echtpaar? Neem dit dan meteen even mee”, zegt de casemanager dementie als ik haar in de gang van onze zorginstelling tegenkom. Ik krijg een krantje in mijn handen geduwd, de Margriet, en haast mij naar het echtpaar.
De casemanager heeft mij ingeschakeld omdat de vrouw, die al vele jaren cognitieve stoornissen heeft, de laatste maanden toenemend wordt geplaagd door somberheid, angst en piekergedachten. Het is ons derde gesprek.
Arbeid
Ook nu ben ik weer onder de indruk van de openheid en betrokkenheid waarmee ze zich presenteren in het gesprek. Het gaat al een stukje beter, concluderen we. We ontwikkelen gezamenlijk steeds meer inzicht in de aard van de piekergedachten en hoe ze aan de kant te schuiven, we bespreken hoe gemeenschappelijke besluiten genomen worden en wat voor beide een goede invulling van de dag is.
Omdat zij niet alles kan onthouden, is haar echtgenoot haar geheugensteun en mijn co-therapeut. Als ik na een klein uur het gesprek afrond, zie ik aan hun gezichten dat ze vermoeid zijn. Hier wordt psychologische arbeid verricht door een echtpaar op zeer hoge leeftijd!
Investeren
Heeft dat nou nog wel zin, een psycholoog voor zulke oude mensen? Een vraag die ik veel hoor als ik vertel dat ik met ouderen met cognitieve beperkingen werk. Die vraag moet je eigenlijk beschouwen vanuit een maatschappelijke context.
Het mentaal welbevinden van de moderne Westerse mens staat volop in de belangstelling. De enorme consumptie van psychologisch werkende medicatie, hoge suïcidecijfers, toenemende aantallen mensen met aandoeningen als ADHD, autisme, depressie en burn out. Het leven als aangenaam ervaren is geen vanzelfsprekendheid, ook al hoeven we ons geen zorgen te maken over onze basisbehoeften.
Toch is niet iedereen bereid te investeren in psychologische arbeid, in het gezond houden van de geest. Waar sprake is van lijdensdruk is er ook de roep om snel en eenvoudig te behalen resultaat. Als hulpverlener moet je van goede huize komen om te benadrukken dat verbetering tijd en inspanning vraagt. Dat je pas na verloop van tijd effecten gaat zien van alle inspanningen. Vooral in de ouderenzorg is er scepsis, want zoveel tijd en energie hebben ouderen nu eenmaal niet te geven. En dan is er natuurlijk nog de kwestie van het prijskaartje…. Zijn ouderen die investering wel waard?
Dementie
Inmiddels is wel duidelijk dat ook bij ouderen psychotherapie werkzaam is, zelfs ook als er sprake is van cognitieve stoornissen. Ook zijn ouderen steeds vaker gemotiveerd om actief aan de gang te gaan om hun stemming of kwaliteit van leven te verbeteren, hun mentale veerkracht te verhogen, zelf verantwoordelijkheid hiervoor willen nemen.
In een vroeg stadium van dementie, bij een depressie of na een beroerte, kan het investeren in psychologische arbeid een belangrijk verschil maken voor de kwaliteit van leven van degenen die het overkomt, maar ook van hun naasten. Een investering in tijd en geld die maatschappelijk gezien alleszins de moeite waard is en uiteindelijk ook nog kosten kan besparen. Helaas zijn de financieringsmogelijkheden nog steeds beperkt en blijft het aanbod van bekwame hulpverleners achter bij de vraag.
Als ik afscheid neem van het echtpaar, met de afspraak hen over drie weken weer te zien, valt mijn oog weer op de Margriet. “Er staat een mooi artikel in over hypnotherapie”, reageert de heer des huizes, “wilt u het ook lezen? Zou dat nog iets voor mijn vrouw zijn?” Ik beloof hem het te lezen en er volgende keer bij hen op terug te komen. De vraag is tekenend voor de motivatie, inzet en leergierigheid van het echtpaar. Het gaat hen zeker ook veel opleveren.
Directeur PgD Psychologische expertise voor de ouderenzorg en gz-psycholoog bij de Rijnhove
