Regiovisie als antwoord op een naderend zorginfarct

Zet de feiten van ouderenzorg in de regio Kennemerland op een rijtje en het is duidelijk wat ‘schaarste’ in de praktijk betekent. In 2022 is er een tekort in de regio voorzien van bijna 1000 voltijdsbanen aan verzorgend en verplegend personeel. Terwijl nu al twee derde van de vacatures langer dan drie maanden openstaat. Hier komt een snel groeiende vraag aan zorg van ouderen bij: 20 procent meer ouderen in 2026. Kijk je naar het aantal 80-plussers – de groep die de meeste zorg nodig heeft – dan zijn de cijfers nog verontrustender. In Haarlem zal deze groep in 2040 zijn verdubbeld en in Velzen gegroeid met 75 procent ten opzichte van 2018.

Zonder maatregelen dient zich een waar zorginfarct aan. Geen personeel, geen plek in het verpleeghuis, geen thuiszorgteams beschikbaar: de ouderenzorg loopt volledig vast. Nu al zien we regelmatig dat ouderen na een ziekenhuisopname nergens terecht kunnen en noodgedwongen in een (duur) ziekenhuisbed blijven. Het aantal wachtende ouderen voor een plek in het verpleeghuis loopt op.

Het tij keren

Regionaal samenwerken als remedie om gezamenlijk het tij te keren. Maar samenwerken waaraan dan precies? En wat mag je van collega’s/concurrenten verwachten? Hier geven wij, de ouderenzorgaanbieders Kennemerhart, Sint Jacob, Zorgbalans, Zorggroep Reinalda, Viva! Zorggroep en de Zorgspecialist antwoord op met een gezamenlijke regiovisie. In onze regiovisie staat op hoofdlijnen wat we met elkaar in 2024 willen hebben bereikt en wat we hiervoor gaan doen. Met steun van het zorgkantoor van Zilveren Kruis.

Onze visie is geen boekwerk vol met zorgjargon en ellenlange teksten. Onze Visiekaart bestaat uit vijf thema’s: cliënten, medewerkers, samenwerking, organisatie en cultuur. Per thema geven in kernachtige zinnen onze visie. Zoals: “We stellen de instroom van cliënten in de Wet langdurige zorg (Wlz) zolang mogelijk uit.” Of: “We definiëren regionale opleidingsdoelen om voldoende gekwalificeerde medewerkers te krijgen.” Over al deze zinnen hebben we uitgebreid met elkaar gesproken en is gewikt en gewogen. Want elke zin heeft consequenties, soms zelfs verregaand.

Gezamenlijk consultatieteam

Eén regiovisie opstellen met zes partijen die allen een eigen visie op zorg verlenen hebben en een eigen cultuur kennen, is geen sinecure. Het vraagt om duidelijk naar elkaar durven zijn en boven het eigen belang kunnen uitstijgen. De komende jaren zal blijken of we de visie kunnen waarmaken, of we iedereen meekrijgen. De eerste stappen zijn veelbelovend, diverse projecten geven al inkleuring aan onze visie.

Voor onze visie hebben we ook alle lopende projecten in kaart gebracht in een projectenoverzicht. We hebben alle bestaande samenwerkingen geëvalueerd en waar mogelijk ondergebracht in het regionale netwerk. Hierdoor hebben we slimme combinaties kunnen maken en op inhoud en proces verbeteringen gerealiseerd: minder projecten en een betere focus. Zo ontstaat er meer samenhang in onze gezamenlijke activiteiten.

Voordelen regionale visie

• Langlopende afspraken geeft richting en houvast
• Kennis en expertise delen (gezamenlijk teams)
• Grotere beroepstrots door kennisdelen
• Efficiënter werken door ‘één keer wiel uitvinden’
• Bewezen successen regionaal doorvoeren door samenwerking
• Door samenwerking groeit onderling vertrouwen
• Sneller schakelen in nieuwe situaties door vertrouwensband
• Gezamenlijk optrekken naar stakeholders

Vertrouwen bouwen

We – de bestuurders – spreken elkaar frequent. Dat kost tijd maar we leren elkaar ook goed kennen waardoor het in nieuwe situaties makkelijker is om samen op te trekken. Dit gaat verder dan de afgesproken regionale projectenkalender omdat we bouwen aan vertrouwen. Door dat vertrouwen kan op gemeenschappelijke thema’s één bestuurder ook de andere instellingen vertegenwoordigen. Zo zijn we slagvaardiger, staan we sterker en besparen we tijd.

Uiteraard schuurt het af en toe ook. Het écht delen van schaarse deskundigheid bijvoorbeeld is in de praktijk moeilijk. En onze organisaties verschillen in omvang. Niet bij elk onderwerp kan ‘brengen en halen’ volledig in balans zijn voor iedere organisatie. De basis van samenwerken is natuurlijk wel dat iedereen er onderaan de streep baat bij heeft.

Samen optrekken betekent overigens niet dat je altijd dezelfde invulling kiest. Per project en per fase kiest elke organisatie of het wel of niet meedoet. De praktijk leert dat sommige organisaties pas in een tweede fase aanhaken. Die ruimte is er, want niet iedereen heeft nu eenmaal voor alles direct ontwikkelcapaciteit.

Is een project (succesvol) afgerond dan is er de ruimte om te kiezen voor een regionale invulling, al dan niet met een eigen twist. We delen innovaties met elkaar ook wanneer deze alleen binnen de eigen organisatie zijn ontwikkeld. Hierdoor kan in de regio veel efficiënter worden gewerkt omdat het ‘wiel maar 1 keer wordt uitgevonden’.

Regionaal samenwerken doen we ook bij nieuw beleid. Zo hebben we bijvoorbeeld voor de nieuwe Wet Zorg en Dwang een gezamenlijke projectleider benoemd, waardoor afspraken met de aanbieders vanuit de ggz en zaken als scholing gezamenlijk vorm krijgen. Dit is winst voor álle betrokken partijen.

José van Vliet-Eppinga, bestuursvoorzitter Viva! Zorggroep, medeopsteller van de regiovisie

Kees Wessels, chef zorg De Argumentenfabriek, begeleidde het visietraject en begeleidt in vijf regio’s regionale visietrajecten in de ouderenzorg