Zaterdag 25 juli is het weer zo ver: dan wordt de ‘Hollandse Berg’ beklommen in de Tour. Voor het laatst won een Nederlander in 1989 de klassieker: toen trad Gert-Jan Teunisse in de sporen van Hennie Kuiper, Joop Zoetemelk en Peter Winnen. De klim naar 1860 meter hoogte is inmiddels Hollandser door Alpe d’HuZes dan door Nederlandse etappewinnaars.
Alpe d’HuZes, inmiddels verreweg de grootste Nederlandse goede doelenactie, brengt niet alleen miljoenen euro’s op voor kankeronderzoek, maar zorgt ook voor een zeer stoere framing van de laatste levensfase met kanker. Geen spindoctor had een betere metafoor dan die loodzware bergetappe kunnen bedenken voor de laatste levensfase. Helaas versterkt het motto ‘Opgeven is geen optie’ eenzijdig de actiebereidheid van artsen en andere professionals. De titel ‘Niet alles wat kan hoeft’ van het rapport van de commissie ‘Passende zorg in de laatste levensfase’, onder leiding van oud-hoofdinspecteur Gerrit van der Wal, haalt het daar niet bij.
Spierballentaal
Over het effect van taalgebruik en de framing van het medisch handelen in de laatste levensfase is onlangs een prachtig artikel van arts-onderzoekers uit Pitssburgh verschenen, in het Journal of Palliative Medicine. Passend bij de vakantietijd onderzochten ze met een simulatiepatiënt hoe artsen de zorg voor een collega zouden waarnemen bij een 78 jaar oude heer met kortademigheid door uitgezaaide kanker. De resultaten bevestigen dat spierballentaal het nog steeds wint bij medici.
De 114 artsen in de studie gebruikten tweemaal zo vaak het woord ‘moeten’ bij het bespreken van de beademing, dan bij het bespreken van een comfortbeleid, wat veel vaker met vervoegingen van ‘kunnen’ werd afgedaan. Levensreddende handelingen werden door meer dan 60 procent van de artsen als eerste genoemd en pas later volgden palliatieve behandelopties. Slechts 3 procent van de artsen vroeg eerst naar de voorkeur van de patiënt, de rest gaf eerst zijn eigen mening.
Deze Alpe d’Huzes-achtige onderzoeksresultaten kunnen we niet zomaar afdoen als typisch Amerikaans. Ook de Nederlandse dokters zitten nog sterk in de behandelmodus. Ik ervaar dat dagelijks, wanneer ik veel harder moet werken om de zachtere woorden die ik gebruik om te zetten in behandelbeleid, dan collegae, die ‘volgens de richtlijn toch echt die ingreep moeten doen’.
Opgeven is heldenmoed
Het zou heel goed zijn voor de hele toer die een goede laatste levensfase is, wanneer er aanstaande zaterdag ook een paar wielrenners opgeven. Dat is pas heldenmoed! Zoals de Kazachstaanse Aleksej Loetsenko en de Franse renner William Bonnet dat in 2013 durfden te doen op weg naar Alpe d’Huez. Opgeven moet een optie zijn! Deze en andere spannende discussiepunten uit de gezondheidszorg van nu, komen aan bod tijdens de Voorstelling van Zaken over de Zorg, op 11 november in het Nieuwe de LaMar theater.
Hoogleraar geriatrie in het Radboudumc
