Landelijk slaan partijen de handen ineen tegen verdere afkalving van casemanagement dementie. Er is ‘rust en herstel’ nodig, na de vele veranderingen zoals de nieuwe wijkverpleging. Iedereen die casemanagement dementie nodig heeft, moet dat krijgen, conform de Zorgstandaard Dementie en zonder wachtlijst.
De betrokken partijen startten samen een actieplan en VWS stelde mij aan als projectleider. Casemanagement was tot 2015 een aparte AWBZ-aanspraak, vaak door onafhankelijke casemanagers, ingebed in regionale dementienetwerken en met extra bekostiging voor het samenwerkingsverband en de ketenregisseur of netwerkcoördinator. Nu valt casemanagement dementie onder de nieuwe aanspraak wijkverpleging, met integraal tarief via bilaterale contracten tussen aanbieders en verzekeraars.
We zitten nog in de staart van het inkoopseizoen 2017, maar er zijn enkele tendensen te zien. Zo ontstaat nieuwe onderscheidingen tussen generalistisch casemanagement door wijkverpleegkundigen en specialistisch casemanagement door dedicated casemanagers. Daaraan parallel lopen discussies over functie of functionaris en over eenvoudig of complex, of liever meer of minder intensief casemanagement. Het gevolg is ook hernieuwde discussie over het vereiste expertise-profiel. In de Zorgstandaard Dementie staat HBO-plus (met aanvullende scholing casemanagement), nu wordt dat vaak toegespitst tot HBO-Verpleegkundige, al dan niet met extra scholing.
Ervaren casemanagers zonder HBO-V raken wellicht hun baan kwijt, maar hoe verhoudt zich dat tot de norm van continuïteit in persoon en zorg uit de Zorgstandaard? Ook zijn er steeds minder dementie¬netwerken en ketenregisseurs, mede doordat verzekeraars dat niet meer betalen en regionale aanbieders het onderling ook niet regelen. Nu de financiering weg valt, worden nut en hechtheid van samenwerken extra getest.
Veranderingen
Er zijn veel veranderingen, ze gaan snel en worden niet altijd even eenduidig en tijdig gecommuniceerd naar cliënten en verwijzers. Terwijl vaste structuur, overzicht en rust juist voor mensen met dementie cruciaal zijn. Het gevolg is onrust, oplopende wachtlijsten en Kamervragen. Daarom sloegen VWS, ActiZ, BTN, V&VN, ZN, NZa, VNG, ketenregisseurs, Alzheimer Nederland en initiatiefnemer Deltaplan Dementie de handen ineen voor een nationaal actieplan. De partijen zien ‘rust en herstel’ als de voorwaarde om het werken aan oplossingen kans van slagen te geven.
Er wordt gewerkt aan kwantitatief inzicht in wachtlijsten en gebruik van casemanagement, de minimale registratievereisten om ook in de toekomst helder inzicht in de dementiezorg te houden, en aan regionale zorgprogramma’s en expertiseprofielen. Ook worden issues over de organisatie, bekostiging en regelgeving voor stelseloverkoepelende dementienetwerken in beeld gebracht en waar mogelijk aangepakt, onder andere via een Signaalteam vanuit de landelijke partijen. Het actieplan loopt tot eind juli 2017, maar acties lopen door in het praktijkverbeterprogramma van het Deltaplan Dementie.
Rust en herstel
We bekijken ‘rust en herstel’ vooral vanuit de cliënt, om mensen met dementie en hun naasten/mantelzorgers het vertrouwen te kunnen geven dat ze de zorg krijgen die nodig is, ook als ze (nog) geen cliënt van de wijkverpleging zijn. En dat ze niet geconfronteerd worden met onnodige veranderingen. Dat betekent een aantal dingen. Bovenal wordt casemanagement gegeven conform de Zorgstandaard Dementie. Iedereen die casemanagement heeft, houdt dat in principe (continuïteit in zorg en persoon). Iedereen die nog geen casemanagement heeft maar er vanaf de start van het (medische en/of zorg-) diagnostisch traject wel recht op heeft, krijgt dat zo snel mogelijk als hij/zijn wil, zonder onnodige wachttijden of -lijsten. Bestaande wachtlijsten worden in een regionale benadering meteen en actief aangepakt door de betrokken partijen, zodat de wachtlijsten in 2017 aanmerkelijk afnemen.
Bovendien spraken de partijen af dat er richting 2017 geen grote nieuwe beleids¬wijzingen worden doorgevoerd in de inkoop van wijkverpleging en de positionering van casemanagement en dat de gemaakte afspraken voor iedereen helder zijn. Bovendien moet worden geborgd dat de beschikbare expertise in het veld beschikbaar blijft en niet wegvloeit. We willen snel overzicht krijgen in structurele problemen en daarvoor ook snel oplossingen vinden via het Signaalteam. Het zal ook rust geven als casemanagers en ketenregisseurs duidelijkheid krijgen over hun werk in 2017. Als de financiering van casemanagement duidelijk is voor zorgorganisaties, kunnen zij als werkgever duidelijkheid geven aan de huidige casemanagers en die op hun beurt weer aan hun cliënten. Overigens hebben zorgverzekeraars diezelfde helderheid ook nodig voor hun eigen communicatie naar en zorgbemiddeling voor hun verzekerden en mantelzorgers, mede in kader van hun zorgplicht.
Zorgstandaard is toetssteen
Niet alles hoeft persé bij het oude te blijven, maar de veranderingen moeten een beheerst tempo hebben. ‘Rust en herstel’ betekent niet dat casemanagers, ketenregisseurs, zorgaanbieders en verzekeraars automatisch garantie op baan, contract of marktaandeel hebben. Het gaat de actieplanpartijen primair om continuïteit en kwaliteit van casemanagement en dementiezorg, met goede communicatie naar cliënten, mantelzorgers en verwijzers. De Zorgstandaard Dementie blijft het ijkpunt, maar wordt de komende jaren geactualiseerd door het Deltaplan. Samen op weg naar duidelijk casemanagement voor alle mensen met dementie! Als de partijen de eenheid bewaren die ze in het actieplan overeenkwamen, dan gaat dat lukken.
Projectleider van het Actieplan casemanagement dementie
