Ook voor ons als jeugdgezondheidszorg (jgz) een moment om het bewustzijn bij gemeenten en scholen te vergroten over de rol van de jgz hierin en de noodzaak om meer en beter samen te werken.
Samenspel over domeinen heen
Er is dus veel aan gelegen om pesten te voorkomen voor het welbevinden van kinderen en volwassenen op latere leeftijd. Pesten tegengaan is geen kinderspel maar vraagt gericht samenspel over domeinen heen. De jgz heeft hierin een belangrijke rol als regisseur van preventie en als partner in zorg voor jeugd en gezin.
Goud in handen
Met de jgz hebben we in Nederland goud in handen. Wij verkeren namelijk in de unieke positie dat wij als enige met regelmaat vrijwel alle kinderen en gezinnen in Nederland zien gedurende een lange periode, namelijk vanaf de zwangerschap tot 18 jaar. De sector levert een belangrijke bijdrage aan het bewust en veilig laten opgroeien van kinderen tot gezonde volwassenen. Onder meer door vroegsignalering, educatie, lichte opvoedondersteuning en preventieve interventies (individueel en collectief). En toch wordt de jgz nog te weinig gevonden als partner om maatschappelijke opgaven het hoofd te bieden, zoals het tegengaan van pesten.
De wijk en de school in
We hebben hier als jgz natuurlijk ook zelf een belangrijke stap in te zetten. We kunnen wachten tot we gevonden worden of actief onszelf in de picture zetten. Dus uit het consultatiebureau, hup de wijk in! Zichtbaar zijn bij de kinderopvang (want daar begint het al), op scholen en in (online) communities van jongeren.
Toch is dit makkelijker gezegd dan gedaan. Aansluiten bij de leefwereld van jongeren en ouders is echt een uitdaging. Het vraagt om anders denken en anders doen, het vraagt om professionals met durf en lef en het vraagt om intensief samenwerken. En dus zullen gemeenten ruimte moeten bieden om deze transformatie te laten slagen, hetzelfde geldt voor scholen die het vormgeven van preventie als een gezamenlijke opgave zien.
Stoppen met ‘plagen’
Laat ik voorop stellen dat de ‘plaag’ waar wij ons toe moeten verhouden in geen enkel vergelijk staat met pestgedrag dat levens op zijn kop zet. Echter voelt het jaarlijkse subsidiecircus waar veel jgz aanbieders mee geconfronteerd worden om het goud dat we in handen hebben te kunnen verzilveren bijna als plagen. Een jaarlijkse subsidie biedt geen zekerheid en vooruitzicht op continuïteit en daarmee ook weinig tot geen ruimte om te investeren in innovatie en transformatie.
De jgz kent wel het basispakket jeugdgezondheidszorg dat gemeenten verplicht moeten uitvoeren, maar preventieve interventies vallen onder het zogeheten maatwerk en staan ieder jaar weer ter discussie. Met alle administratieve lasten van dien en met resultaat dat het uitmaakt ‘waar je wieg staat’ of je wel of geen toegang hebt tot effectieve preventie.
Uiteraard zijn er gemeenten die wel meerjarige afspraken maken, daarin regionaal afstemmen en preventie op waarde schatten. Maar helaas is dit eerder uitzondering dan regel. Daarom is mijn oproep: gemeenten, stop met deze ‘plaag’. Help ons te transformeren, help Nederland gezond te blijven. En investeer in een effectieve en structurele preventieve infrastructuur op scholen, in wijken en daar waar de jeugd is!
Samenspel tegen pesten
Hoe moet het dan wel? Wij zien een basale standaard aanwezigheid van zorg voor jeugd en gezin onder andere op scholen en in de kinderopvang als voorwaarde om het preventieve effect van publieke gezondheid voor jeugd te vergroten. De lijnen worden korter, de kans op vroegsignalering hoger. Als het gaat om pesten, dan kan de jgz de schoolomgeving ondersteunen bij het creëren van een veilige en ondersteunende sfeer waarin pesten niet wordt getolereerd. Gemeenten kunnen dus sturen op een duurzaam samenspel tussen zorg voor jeugd en gezin en het onderwijs dat waarde toevoegt. Samen tegen pesten, samen voor een gezonde generatie.
Robert Witteveen
Lid bestuur ActiZ Jeugd en Gebiedsmanager Zorggroep Oude en Nieuwe Land