Complexiteitswetenschap kan helpen met computermodellen om complexe interacties van maatregelen die we nu moeten treffen door te rekenen. Het RIVM gebruikt die in verspreidingsmodellen. Maar deze modellen zijn ook zeer zinvol om iedereen te informeren over de complexe maatregelen die we nu moeten opvolgen. Zo publiceerde de Washington Post recent modellen die inzichtelijk maken wat de effecten van ‘social distancing’ zijn. Binnen no time gingen deze modellen de wereld rond en ondersteunden het beleid. Zo ontstaat ‘nudging’ van nuttig beleid, waar niet iedereen meteen de zin van inziet. Of waar men geen zin in heeft.
Solidariteit leidt tot minder coronagevallen
Wij hebben computermodellen gemaakt over de complexe stromen van productie, transport, opslag en gebruik van mond-neus beschermingsmaskers. Deze laten zien hoe waardevol solidariteit is in deze tijd waarin tekorten nog steeds dreigen. Simpel gezegd komt het hierop neer: wanneer een epidemie in een bepaald Europees land (bv Italië) begint, raken hier geneesmiddelen en beschermingsmaskers het eerst op. Andere landen die pas veel later besmet raken kunnen hun voorraden dan ten dienste van dit land stellen. Gevoegd bij andere preventiemaatregelen helpt dit het eerste land minder ziektegevallen te krijgen, waardoor de voorraden minder uitgeput raken. Een collaps van de gezondheidszorg en samenleving kan daar zo bovendien worden voorkomen.
Tegen de tijd dat de andere landen aan de beurt zijn, draait de situatie om. Het eerste land is al weer aan het herstellen en kan nu maskers en andere voorraden leveren aan de andere landen. Onze modellen laten zien dat het solidariteitsscenario netto tot minder COVID gevallen leidt. Bovendien is in totaal minder personeel, en zijn minder voorraden van mondkapjes en geneesmiddelen nodig, zowel in de crisissituatie, als tussen opeenvolgende epidemieën.
Solidair Europa
In Nederland heeft het ook min of meer zo gewerkt. Masker voorraden uit Groningen, Noord-Holland en Friesland zijn naar Brabant overbracht. Tegen de tijd dat de Noordelijke provincies aan de beurt zijn voor toename in gebruik, kunnen ze putten uit dalend gebruik in Brabant en productie elders. Goed gecoördineerde solidariteit betaalt zich dus terug. Dat geldt ook voor solidariteit op Europese en mondiale schaal. Het is zeer zorgelijk dat we op dat niveau nog veel geluiden van nationaal hamsteren beluisteren. Solidariteit krijg je echter niet voor niets. Als je niets te bieden hebt werkt het niet. Buiten crisistijd moet je ook willen investeren in eigen productie en niet alleen lage lonenlanden kiezen voor goedkope productie van je voorraden.
Druk maakt vloeibaar
Solidariteit regelen op langere termijn vraagt samenwerken vanuit onderling vertrouwen. Dat blijkt internationaal lastig. Churchill en anderen hebben de crisis van de Tweede Wereldoorlog gebruikt om de Verenigde Naties op te richten. Laten we deze crisis gebruiken om de EU, VN of NATO meer mandaat en slagvaardigheid te geven. Deze kunnen dan in crisistijd de internationale solidariteitsmaatregelen treffen en productie en gebruik van kritische middelen beter over de wereld te spreiden. Daar worden we allemaal veerkrachtiger van bij de volgende crisis.
Marcel Olde Rikkert, Heiman Wertheim, Alfons Hoekstra, Rick Quax, René Melis, Jeroen Uleman, Bas Chatel, Andrea Titton, Cees Diks
Affiliaties: Prof dr Marcel Olde Rikkert, dr. René Melis, MSc Jeroen Uleman, MSc Bas Chatel, Afd. Geriatrie Radboudumc, Nijmegen
Prof. Dr. Heiman Wertheim, Radboudumc Centrum voor Infectieziekten
Prof. Dr. Ir . Alfons Hoekstra, Dr. Rick Quax, computational sciences, UvA
Prof dr Cees Diks, Andrea Titton, Amsterdam School of Economics, UvA